هایپر پلازی لثه مرتبط با دارو (افزایش رشد لثه مرتبط با دارو)

هایپر پلازی مرتبط به دارو، به رشد غیر طبیعى بافت هاى لثه اى،ثانویه به استفاده از داروهاى سیستمیک (به صورت خوراکى)گفته مى شود. البته این عنوان چندان صحیح نیست.چون نه سلول بافت پوششى(اپی تلیوم) ونه سلولهاى بافت همبند ( بافت زیرین بافت پوششى) هیچکدام دچارهایپرپلازى (افزایش تعداد سلول ها) و هایپرتروفى( افزایش اندازه سلول ها) نمى شوند.
افزایش اندازه لثه غالبأ به خاطر تولید مقدار زیادى کلاژن مى باشد،اگر چه محققین اخیرأ پیشنهاد کرده اند که داروهایى از قبیل سیکلوسپورین،فنى توئین و نیفیدیپین با بر هم خوردن تنظیم کلسیم مرتبط هستند که در نهایت فرآیند رى مادلینگ (تشکیل و تخریب )و فاگوسیتوز (بیگانه خوارى) طبیعى کلاژن را مختل مى کند. اگر این گزارش صحت داشته باشد انگاه مى توان نتیجه گرفت که افزایش کلاژن در اثر هایپرپلازى رخ نمى دهد و ماحصل تخریب و ریمادلینگ ناقص کلاژن منجر به افزایش اندازه لثه در اثر مصرف اینگونه داروها ،مى شود.
افزایش اندازه لثه در اثر مصرف بسیارى از داروها مشاهده گردیده است ولى در بعضى از داروها از قبیل فنى توئین،سیکلوسپورین و نیفیدیپین این ارتباط قوى تر بوده و افزایش اندازه لثه بیشتر مى باشد.در صورت مصرف همزمان سیکلوسپورین و نیفیدیپین به طور همزمان غالبأ شدت افزایش اندازه لثه بالا مى رود.
درجه تورم لثه ظاهرأ با حساسیت بیمار سطح بهداشت دهان بستگى معنى دارى دارد.در بیمارانى که بهداشت دهان رابه خوبى رعایت مى کنند،رشد بیش از حد لثه به طور قابل ملاحظه اى کاهش یافته ویا وجود ندارد.هر چند حتى با بهداشت خوب دهان هم در افراد حساس ، تا حدى تورم لثه دیده مى شود.از میان داروهاى مصرفى مورد بحث ،ظاهرأ سیکلوسپورین نسبت به رعایت بهداشت دهان کمترین پاسخ را ارائه مى دهد.میزان افزایش اندازه لثه مرتبط با دارو در افراد سیگارى به نحو مشخصى بیشتر است.
فنى توئین دارویى است که براى کنترل بیمارى صرع مصرف مى گردد و چون اکثر بیماران مصرف کننده فنى توئین جوان هستند، افزایش حجم لثه ناشى از مصرف این دارو به طور عمده در میان افراد جوان تر از ٢۵ سال دیده مى شود.
موارد مربوط به نیفیدیپین عمدتأ در بیماران میانسال یا بالغین مسن روى مى دهد.
سیکلوسپورین چون در گستره سنى وسیع به کار برده مى شود افزایش اندازه لثه مرتبط با مصرف این دارو در این سنین رخ مى دهد.
بعد از یک تا سه ماه از مصرف دارو ، تورم از لثه بین دندانى اغاز مى شود و روى سطح دندان ها گسترش می یابد. قسمت هاى قدامى و بیرونى بیشتر از نواحى دیگر ، گرفتار مى شوند. در موارد پیشرفته تر ممکن است لثه افزایش حجم پیدا کرده،قسمتى یا تمامى تاج دندان هاى درگیر را بپوشاند،در صورت گسترش به سطح زبانى و تاجى دندان مى تواند با جویدن و تکلم تداخل ایجاد کند.عمومأ مناطق بى دندانى ، درگیر نمى شوند.
در دریافت کنندگان پیوند مغز استخوان آلوژنیک که براى مقابله با بیمارىGraft-Versus-host (بیمارى است که در اثر دریافت پیوند از فرد دیگرى براى شخص دریافت کننده اتفاق میافتد) سیکلوسپورین مصرف مى کنند.
در غیاب آماس ، لثه متورم،رنگ طبیعى دارد و سفت است. سطح ان ممکن است صاف، منقوط یا گرانولر باشد.دز اثر التهاب و اماس، لثه مبتلا ادماتوز مى شود و به رنگ قرمز تیره در مى آید.
در اکثر موارد قطع مصرف دارویى که سبب ایجاد هایپرپلازى شده به وسیله پزشک معالج باعث توقف یا احتمالأ تا حدودى موجب پسرفت تورم لثه مى شود.اگر به واسطه وضعیت بیمار بتوان دارو را تعویض کرد، مى توان سیکلوسپورین را با تاکرولیموس، فنى توئین را با کارمازپین،لاموتریژین،گاباپنتین،سولتیام،تولپیرامات، یا اسید والپروئیک و نیفیدپین را با ایزرادیپین یا آتنولول جایگزین کرد.اغلب پاسخ به جایگزینى دارو ، فورى نیست.
اگر میزان افزایش اندازه لثه به نحو شدیدى عملکرد و زیبایی را تحت تاثیر قرار نداده باشد، توصیه مى شود که بین زمان قطع دارو و تصمیم گیرى براى انجام جراحى افزایش حجم لثه حداقل ۶تا ١٢ ماه فاصله باشد.
اگر استفاده از دارو اجبارى است پاکسازى تخصصى، بررسى هاى دوره اى و کنترل پلاک در منزل حائز اهمیت مى باشد. عوامل ضد پلاک مثل کلرهگزدین ، در پیشگیرى از تجمع پلاک و هایپرپلازى لثه مربوط به ان، مفید است.
محققین متعددى ثابت کرده اند که هایپرپلازى لثه مرتبط با مصرف سیکلوسپورین ، بعد از یک دوره کوتاه مصرف مترونیدازول یا آزیترومایسین به طور قابل توجهى بهبود مى یابد.
آزیترمایسین، در درمان هایپرپلازى لثه اى وابسته به نیفیدیپین و فنى توئین موثر است.عرد عارضه بخصوص در بیمارانى که لهداشت دهان نامناسبى دارند، ناشایع نیست.اگر چه عودها ممکن است در کمتر از سه ماه پس از درمان صورت گیرند، اما نتایج اغلب جراحى ها، حداقل برای ١٢ ماه پا برجا مى ماند.