رایجترین بیماری سوخت و ساز استخوان ها که یک جراح دندانپزشک با آن برخورد می کند پوکی استخوان . یک اختلال مربوط به سن و سال است که با کاهش توده استخوان، افزایش تخریب ریز ساختار هاو آسیب پذیری در برابر شکستگی خود را نشان می دهد.
پس از سن ۶۰ سالگی تقریبان دو سوم از مردم به این اختلال مبتلا هستند و شیوع ان در میان زنان دو برابر مردان است . این مشکل در میان زنان یائسه یا زمانی که سابقه برداشت تخمدانهایشان را ذکر میکنند, رایجتر میباشد. فقدان استروژن احتمال پوکی استخوان را افزایش می دهد , تجویز استروژن اضافه برای این بیماری تنها درمان موثر برای افزایش جذب کلسیم در این زنان است.
فاکتورهای خطر در ایجاد پوکی استخوان به دو گروه غیر قابل تغیر ( جنسیت , سن , یائسگی زودرس , ریز نقش بودن, نژاد , وراثت ) یا غیر قابل تغییر ( توده اندک استخوان , عدم فعالیت , سیگار کشیدن الکل, هایپر پاراتیروئدیسم )تقسیم می شوند.
تغییرات حاصل از پوکی استخوان در فکین شبیه به سایر استخوان های بدن است. ساختاراستخوان نرمال است اما به دلیل عدم تناسب بین روند تخریب و تحلیل استخوان و تشکیل استخوان از یکدیگر , کورتیکال(قسمت قشری بیرونی استخوان)نازکتر می شود, الگوی استخوان اسفنجی گسسته تر می گرددو از دست دادن مواد معدنی استخوان شدت پیدا می کند ( استخوان از دو قسمت کلی تشکیل شده قسمت قشری بیرونی و قسمت اسفنجی داخل که در روند پوکی استخوان هر دو قسمت دستخوش تخریب می شود.)
تحلیل ایجاد شده در اثر پوکی استخوان ممکن است هم در بیماران با دندان و هم در بیماران بی دندان خود را به نمایش بگذارد.
یک رابطه مستحکم بین بیماری های با منشأ لثه و الیاف نگه دارنده لثه وتغییرات پوکی استخوان در سیستم اسکلتال وجود دارد و به علاوه زنان نسبت به مردان درصد بیشتری از تحلیل استخوان باقی مانده را نشان می دهند.
ریمادلینگ استخوان (یک روند تشکیل و تخریب استخوانی که در سنین مختلف باعث افزایش و یا کاهش توده ی استخوان می شود )یک روند مداوم است هرچندکه توده استخوانی در جوانی افزایش و با بالا رفتن سن کاهش می یابد . در ۳ تا ۱۰ سال اول پس از یائسگی , تحلیل استخوان با سرعت صورت می گیرد.
استروژن درمانی می تواند باعث توقف یا کند شدن روند دمینرالیزاسیون ( از دست دادن مواد معدنی استخوان ) شدید استخوان ناشی از پوکی استخوان که عامل اکثر شکستگی ها میباشد را کاهش دهد.
در ایالات متحده امریکا به پریمارین به عنوان داروی جایگزین استروژن جهت درمان عوارض ناشی از کاهش تراکم استخوان و شکستگی های استخوانی توجه ویژه ای شده است.
ورزش منظم به نگهداری از توده استخوانی و افزایش استحکام ان کمک میکند و مصرف به اندازه مواد غذایی حاوی کلسیم ضروری است.
قرصهای کربنات کلسیم محتوی میزان عنصر کلسیم هستند وتقریبا ارزان قیمتند. این ماده نامحلول است و پس از تبدیل شدن به کلسیم کلراید توسط اسیدهیدروکلریک معده به راحتی جذب میشود.
خاطرنشان است در صورت مصرف تتراسایکلین و اهن از مصرف مکمل های حاوی کلسیم خودداری شود چون مانع از جذب مکمل های کلسیم میشوند.بیماران همچنین از مصرف فسفات ها {موجود در بعضی از محصولات لبنی } با اسید اگزالیک {در اسفناج و ریواس } و اسیدفتیک موجود در سبوس گندم و غلات کامل خود داری کنند زیرا این مواد جذب کلسیم را کاهش می دهند.
در بیماران مبتلا به پوکی استخوان , قرص های مکمل مناسب شامل بیس فاسفانیت و کلسی تونین هستند. بیس فاسفانیت ها از تحلیل استخوان جلوگیری میکند و کلسی تونین که به طور طبیعی از غده تیرویید ترشح میشود , از تحلیل استخوان جلوگیری میکند و سوخت و ساز کلسیم را کم میکند.