خمیر دندان ها به تمیز کردن وپالیش کردن سطوح دندان ها کمک می کنند. این مواد بیشتر به شکل خمیر استفاده مى شوند، ولى پودرهاى دندانى و ژل ها نیز در دسترس مى باشند. خمیردندان ها متشکلند از مواد ساینده اى از قبیل اکسیدهاى سیلیکون،اکسیدهاى آلومینیوم و گرانولر پلى ونیل کلراید،آب،مواد جاذب رطوبت ( هموکتانت )، صابون یا دترجانت ، مواد معطر (flavoring) ،مواد با اثر درمانى از قبیل فلوراید و پیروفسفات و همچنین مواد رنگى و نگهدارنده ها.
خمیر دندان ها باید به اندازه کافى براى تمیز کردن و پالیش کردن مناسب ساینده باشند، ولى باید ملاحظات لازم انجام گردد تا افرادى که به شدت مسواک مى زنند ساختمان ریشه ومواد ترمیمى نرم را دچار سایش نکنند. مواد ساینده، معمولأ به شکل نمک هاى معدنى غیر محلول ٢٠ تا ۴٠ درصد از یک خمیر دندان را تشکیل مى دهند. استفاده مناسب از یک خمیر دندان مى تواند عمل سایندگى یک مسواک را حتى تا ۴٠ برابر بهبود بخشد.پودرهاى دندانى داراى حدود ٩۵ درصد مواد سلینده بوده و ۵ برابر بیش از خمیر ها ساینده هستند. کیفیت سایندگى خمیر دندن ها مینا را تحت تاثیر قرار مى دهد ولى abrasion (سایش) بیشتر در مورد بیماران با ریشه هاى عریان مطرح مى باشد چرا که عاج ٢۵ برابر و سمنتوم ٣۵ برابر سریع تر از مینا ساییده مى شود.این مسأله مى تواند منجر به سایش و حساسیت ریشه شود.
تحقیقات موجود حکایت از این دارد که تخریب بافت سخت ناشى از روش هاى بهداشتى دهانى اساسأ مربوط به خمیر دندان هاى ساینده بوده، در حالى که ضایعات لثه اى مى تواند به تنهایى توسط مسواک ایجاد گردد.
abrasion (سایش مکانیکى) در دندان هاى فک بالا شایع تر از دندان هاى فک پایین بوده و در نیمه سمت چپ قوس دندانى بیشتر از سمت راست یافت مى شوند. این مسأله نشان مى دهد که دسترسى و راست یا چپ دست بودن نیز ممکن است در ابراژن دخیل باشد.
اثر ضد پوسیدگى مشخص فلوراید موجود در خمیر دندان ها، ثابت گردیده است. براى رسیدن به این اثر،یون هاى فلوراید باید به صورت آزاد و نه به صورت باند( متصل) شده با ترکیبات سیستم ساینده در خمیر دندان موجود باشند.
ثابت شده موادى از قبیل کلرهگزدین، پنی سیلین ، فسفات آمونیوم دى بازیک،واکسن ها، ویتامین ها، کلروفیل و فرمالدئید ارزش درمانى اندکى در خمیر دندان ها دارند. خمیر دندان هایى براى کنترل جرم با ترکیبات فعال پیروفسفات اخیرأ در دسترسى قرار گرفته اند. این ترکیبات از ایجاد کریستال در جرم جلوگیرى می کنند.این نوع از خمیر دندان ها،تشکیل جرم هاى بالا لثه اى جدید راتا ٣٠ درصد یا بیشتر کاهش داده اند. این نوع از خمیر دندان ها تنها در مورد جرم هاى بالا لثه اى مفید مى باشند و تأثیرى بر روى جرم زیر لثه اى یا التهاب لثه اى ندارند.