تظاهرات لثه و بافت هاى نگاهدارنده دندان در دوران قاعدگی بانوان
در طى سالهاى بارورى، چرخه مربوط به تخمدان به وسیله قسمت قدامى غده هیپوفیز تنظیم مى شود.گونادوتروپین هاى (FSH (Follicle Stimulating factor و (LH (Lutenizing hormone توسط قسمت قدامى غده هیپوفیز تولید مى شود.ترشح گونادوتروپین همچنین وابسته به فعالیت هیپوتالاموس نیز مى باشد. تغییرات مداوم در غلظت گونادوتروپین ها و هورمون هاى مربوط به تخمدان در طى چرخه ماهانه قاعدگی روى مى دهد.تحت تأثیر FSH و LH ,استروژن و پروژسترون ، هورمون هاى استروئیدى مى باشند که توسط تخمدان در طى چرخه قاعدگی تولید مى شوند.طى این چرخه، هدف استروژن و پروژسترون آماده نمودن رحم براى جایگزینى تخمک می باشد.
چرخه بارورى ماهیانه دو مرحله دارد.
مرحله اول که به عنوان Follicular phase شناخته مى شود مقدار FSH افزایش یافته و استرادیول (E2)،که عمده ترین فرم استروژن است به وسیله رشد و نمو فولیکول ساخته شده و تقریبأ دو روز قبل از تخمک گذارى به اوج خود مى رسد.اثر استروژن شامل تحریک تخمک جهت حرکت رو به پایین در توبول هاى Fallopian,تخمک گذارى Ovulation و تحریک پرولیفراسیون سلول ها، عروق خونى غده اندومترویوم است.
مرحله دوم Luteal phase نام دارد. جسم زرد رشدونمو یافته باعث تولید استرادیول و پروژسترون مى شود.دقت کنین اوج استروژن تا ng/ml ٢/. و پروژسترون ng/mg ١٠ براى تکمیل نمودن بازسازى اندومتریوم جهت جایگزینى تخمک بارور شده، مى باشد.جسم زرد دچار تغییر شده ، مقدار هورمون هاى مربوط به تخمدان کاهش یافته و به دنبال آن قاعدگى اتفاق مى افتد.
این عقیده که هورمون هاى تخمدان ممکن است منجر به افزایش التهاب بافت هاى لثه و تشدید پاسخ به محرک هاى موضعى شود، به وسیله بسیارى از مطالعات تأیید شده است.پروژسترون با افزایش نفوذپذیرى عروق کوچک،تغییر در مقداروالگوى تولید کلاژن در لثه و افزایش متابولیسم فولاتز(follat) و تغییر در پاسخ ایمنى،مرتبط مى باشد.
گزارش شده است بافت هاى لثه در طى قاعدگى متورم تر بوده و در بعضى افراد تغییر رنگ قرمز لثه قبل از شروع قاعدگى بروز مى نماید. همچنین افزایش ترشح بزاق در طى دوران قاعدگى و نیز گاهى همراه با افزایش مختصر لقى دندان مشاهده مى گردد.
زمانى که میزان پروژسترون به بیشترین حد خود مى رسد(در طى luteal phase)،زخم هاى آفتى عود کننده داخل دهانى،ضایعات روى لب،هرپس و عفونت هاى کاندیدا در بعضى از زنان به صورت یک الگوى دوره اى روى مى دهد.همچنین از آن جا که اسفنکتر مرى به وسیله پروژسترون شل مى شود،زنان ممکن است بیشتر به (gastroesophogeal reflex disease (GERD در طى دوره قاعدگى مستعد شوند. نشانه هاى (GERD) شامل، ترش کردن،برگرداندن،درد قفسه سینه مى باشدو زمانى که این رفلکس ها شدیدتر مى شودبعضى از افراد سرفه هاى توصیف نشدنى، گرفتگى صدا، گلودرد،ژنژویت (التهاب لثه) وآسم را بروز مى دهد.
در هنگام اوج ترشح پروژسترون (حدود ٧ تا ١٠ روز قبل از قاعدگى ) ، ممکن است سندرم قبل از قاعدگى (PMS (premenstrual syndrome نیز روى دهد.به نظر مى رسد زنان با PMS مقادیر کمترى ناقل هاى عصبى از قبیل انکفالین-اندورفین و سروتونین را دارا مى باشند .افسردگى،تحریک پذیرى،حالت خودمانى داشتن،و اختلال در حافظه و تمرکز ممکن است علائم کاهش ناقل هاى عصبى باشد. در این دوران بیماران حساس تر و داراى تحمل کمتر و نیز حالت شدید تهوع و حتى ممکن است یک پاسخ اغراق آمیز نسبت به درد داشته باشند.
آسیب پذیرى و خونریزى افزایش یافته لثه همراه با سیکل قاعدگى ، نیاز به مراقبت دقیق تر انساج پریو دنتال ( لثه و الیاف نگهدارنده دندان ) را مطرح مى سازد، مراقبت لثه و بافت هاى حمایت کننده دندان بلید جزء نیازهاى فردى بیمار محسوب شودو،اگر بیمار دچار بیمارى لثه باشد، ویزیت هاى دوره اى جهت کنترل با فاصله هر ٣تا۴ ماه یکبار انجام گردد.یک دهان شویه ضد میکروبى قبل از بروز التهاب ممکن است مورد نیاز باشد.تأکید بیشتر روى بهداشت دهان باید صورت گیرد.
براى بیماران با تاریخچه خونریزى هاى شدید بعد از عمل یا خونریزى شدید در طى قاعدگى ، مصلحت آنست که ویزیت هاى جراحى بعد از سیکل قاعدگى صورت گیرد.آنمى(کم خونى )شایع است.
در PMS ، بسیارى از زنان علائم فیزیکى را مانند خستگى ، میل شدید به غذاهاى شیرین وشور ، نفخ شکم ، تورم دست و پا ، درد ،حالت تهوع و ناراحتى معده اى و روده اى نشان مى دهند.
PMS اغلب بوسیله داروهاى ضد افسردگى درمان مى شود. Fluxetine با پاسخ اثر بخشى بیش از۰/۷۰ درصد گزارش شده است.
دهان شویه فلوراید و یا کاربرد فلوراید با قاشقک مخصوص، رفع پلاک هاى میکروبى ،پرهیز ازدهان شویه هاى حاوى الکل با میزان بالا ممکن است پیامدهى پوسیدگى دندان و بیمارى هاى لثه اى مربوط به آن را کاهش دهد.
لازم به ذکر است بیماران PMS ممکن است به دلیل حساسیت فیریولوژى و عاطفى درمانشان مشکل باشد.درمان بافت هاى لثه و مخاط دهان باید به آرامى صورت گیرد.