نکاتی چند در مورد استامینوفن پاراستامول که شاید نمی دانید !؟
استامینوفن تنها داروى ضد درد فاقد اثرات ضد التهابی و در دسترس فراوان در ایران مى باشد. مکانیسم ضد درد در داروی استامینوفن چندان آشکار نمى باشد. این دارو داراى اثرات مهار کنندگی خفیف بروى مکانیسم عمل cox-1 و cox-2 در بافت های محیطى بوده و از این رو فاقد اثرات ضد التهابی مى باشد(زمانى که یک محرک موضعى مثل تیغ جراحى و اثرات برش آن بروى بافت، به ناحیه اى از بدن وارد مى شود،این محرک با فعال کردن آنزیم فسفولیپاز موجود در غشاء سلولى باعث رهاسازى اسید آراشیدونیک از غشاء فسفولیپیدى می شود.
این آراشیدونیک اسید سپس توسط مکانیزم هاى متعددى متابولیزه مى شود که دو مکانیزم از اهمیت بیشترى برخوردار مى باشند. نخست، توسط آنزیم لیپواکسیژناز(lipoxygenase) به محصولى با زنجیره خطى تبدیل مى شود تا سرانجام در ساخت لوکوترین به کار گرفته شود، و یل در یک مسیر آلترناتیو توسط آنزیم سیکلواکسیژناز( cyclooxygenase) یا cox حلقوى شده و در سنتز پروستاسیکلین ، پروستاگلاندین،ترومبوکسان به کار مى روند.
cox حداقل به دو صورت موجود مى باشد :
cox-1 که در بسیارى از بافت ها وجود دارد و به نظر مى رسد پروستاگلاندین هایى که با این آنزیم تولید مى شوند،در فرآیند فیزیولوژیک متنوعى حائز اهمیت باشند،در مقابل ، cox-2 عمدتأ در سلول هاى التهابى یافت مى شود . محصولات فعالیت این آنزیم نقش مهمى در را در صدمات بافتى مانند التهاب دارا مى باشد).شواهدى وجود دارد که استامینوفن احتمالأ آنزیم سومى را در دستگاه اعصاب مرکزى به نام cox-3 مهار کند.
استامینوفن دارویى ضد درد و ضد تب مى باشد و فاقد اثرات ضد التهابى و ضد پلاکتى مى باشد.
استامینوفن براى همان مصارف آسپیرین با دوز متوسط ، مفید مى باشد. به همین جهت استامینوفن به عنوان جایگزینى مناسب براى آسپیرین به ویژه در کودکان مبتلا به عفونت هاى تنفسى و یا افرادى که به هر دلیلى قادر به تحمل آسپیرین نمى باشند،مفید است . استامینوفن جذب خوراکى خوبى دارد و در کبد متابولیزه مى شود. نیمه عمر این افراد با عملکرد کبدى طبیعى ، ٣-٢ ساعت مى باشد که تحت تاثیر بیمارى کلیوى نیست.
عوارض درمانى : در دوز درمانى ،عوارض جانبى استامینوفن شایع نیستند.مصرف دارو در دروه هاى بسیار بالا با مصرف در افراد با اختلالات شدید کبدى ، باعث ایجاد سمیت شدید کبدى مى شود.مکانیزم دخیل در بروز این سمیت، اکسیداسیون این دارو توسط فاز I واکنش هاى کنژوگاسیون موجود نباشند. تجویز سریع استیل سیستئین موجب نجات افرادى مى شود که دوزهاى بالاى استامینوفن را مصرف کرده اند.
افرادى که روزانه و به صورت مرتب ٣ پیمانه یا بیشتر از مشروبات الکلى مى خورند، بیشتر در معرض سمیت کبدى ناشى از استامینوفن قرار دارند.