کم خونی فقر آهن شایع ترین علت کم خونی در کل جهان می باشد.
این فرم از کم‌خونی هنگامی بوجود می آید که مقدار آهن در دسترس بدن یا میزان آهن مورد نیاز در تولید گلبول های قرمز خون ( RBC ) هماهنگی ندارد . این آنمی در این چهار وضعیت ایجاد می شود؛
- از دست رفتن بیش از حد خون
- افزایش نیاز به گلبول های قرمز خون ( RBC)
- کاهش آهن دریافتی
- کاهش جذب آهن
تخمین زده شده است که در ایالات متحده ۱۱ درصد زنان در سنین باروری به علت از دست دادن مزمن خون مرتبط با خونریزی بیش از حد در دوران قاعدگی به کمبود آهن مبتلا هستند . همچنین ۲ درصد از مردان بالغ به علت از دست رفتن مزمن خون معمولا مرتبط با بیماری معدی روده ای از قبیل زخم معده ( peptic ulcer ) , فتق نافی ( hiatal hernia ) , بدخیمی ، diverticulosis به فقر آهن مبتلا می شوند. افزایش نیاز به تولید اریتروسیت ها ( گلبول های قرمز ) در دوران جهش های رشدی کودکی ودر دوران حاملگی اتفاق می افتد . امکان دارد کاهش دریافت آهن در دوران نوزادی به دلیل رژیم غذایی ب محتوای کم آهن مانند شیر و غلات به وجود آید .
همچنین اگر وضعیت دندانی افراد پیر مانع خوردن غذاهای مناسب شود یااین افراد توانایی تهیه غذاهای مملو از آهن مانند گوشت و سبزیجات را نداشته باشند به کمبود آهن مبتلا می شوند . در جوامع در حال توسعه پارازیت های روده ای ( بویژه کرم های قلاب دار hookworms یک علت شایع فقر آهن در کودکان و زنان باردار می باشند .
کاهش مقدار جذب آهن شیوع پایین تری دارد و در بیمارانی که گاسترکتومی کامل شده اند یا مبتلا به celiac sprue می باشند مشاهده می شود که مورد آخر به دلیل حساسیت به پروتئین گیاهی گلوتن دچار اسهال شدید مزمن شده اند .
بیماران مبتلا به آنمی فقر آهن شدید از ضعف ، خستگی زود رس ، تپش قلب ( palpitations ) سبکی سر ( lightheadedness ) و کمبود انرژی شکایت دارند . علائم دهانی شامل angular cheilitis ( زخم های گوشه لب ) ، atroplaic glossitis )m ) التهاب زبان توام با تحلیل جوانه های روی ان ، یا اتروفی ( تحلیل ) منتشر مخاط دهان می باشد . Glossitis به صورت آتروفی لکه ای ( patchy ) یا منتشر پاپی های سطح پشتی ( dorsal ) زبان دیده می شود مه اغلب همراه با حساسیت در لمس یا حس سوزش می باشند.
این یافته ها در بیماران مبتلا به کاندیدازیس دهان نیز دیده شده است در نتیجه بعضی محققین پیشنهاد داده اند که کمبود آهن بیمار را مستعد عفونت کاندیدا می کند که موجب تغییراتی در گوشه های دهان و روی زبان می شود . این علائم در ایالات متحده به ندرت مشاهده میشود چرا که معمولأ آنمی زودتر از بروز تغییرات مخاط دهان کشف می شود .
درمان آنمی فقر آهن
در بیشتر موارد درمان آنمی فقر اهن شامل مکمل های غذایی آهن به شکل سولفات آهن خوراکی می باشد . برای بیماران مبتلا به مشکلات سوء جذب یا آنمی شدید امکان دارد آهن تزریقی ( parenteral ) به صورت دوره ای تجویز گردد . پاسخ به درمان معمولأ فوری است و طی ۱ تا ۲ ماه پارامتر های مربوط به سلول قرمز به وضعیت نرمال بر میگردد . علت زمینه ای آنمی باید شناسایی شود تا اگر امکان پذیر است درمان گردد.