هر آنچه باید در مورد فلوئوروزیس بدانید؛ علل، علائم، درمان و پیشگیری

فلوئوروزیس (Flourosis) یک مشکل آرایشی و زیبایی است که دندان افراد را تحت تاثیر خود قرار می دهد. این مشکل در طول هشت سال اول زندگی افراد و در اثر قرار گرفتن بیش از حد در معرض فلوراید به وجود می آید. دقیقا در همین بازه زمانی دندان های دائمی افراد در حال شکل گیری هستند.

پس از بیرون آمدن دندان ها از لثه و شکل گیری کامل آن ها، دندان افرادی که تحت تاثیر مشکل فلوئوروزیس قرار گرفته باشند تا حدی تغییر رنگ را شامل می شود. به عنوان مثال ممکن است لکه های سفید خاصی بر روی دندان ها وجود داشته باشند که فقط دندان پزشک می تواند آن ها را تشخیص دهد. اما در موارد دیگر که فلوروزیس شدید است، ممکن است برای دندان ها مشکلاتی از قبیل موارد زیر رخ دهد:

• لکه هایی مختلف از رنگ زرد گرفته تا قهوه ای تیره
• غیر نرمال بودن سطح بیرونی دندان
• چاله و حفره هایی که بسیار قابل توجه و محسوس هستند

بیماری فلوئوروزیس تا چه حد شایع است؟

مشکل فلوئوروزیس برای اولین بار در اوایل قرن بیستم توجه جامعه و پژوهشگران را به خود جلب کرد. محققین و کارشناسان از میزان شیوع زیاد لک های قهوه ای کولورادو (Colorado Brown Stain) بر روی دندان های افرادی که در محله کولورادو اسپرینگز به دنیا آمده و بزرگ شده بودند غافلگیر شده بودند.

این لکه های روی دندان در اثر سطح بالای فلوراید در آب محلی کولورادو ایجاد شده بودند. این نوعی از فلوراید بود که به شکل طبیعی در آب زیرزمینی این منطقه به وجود آمده و زیاد شده بود. همچنین افرادی که این لکه ها را بر روی دندان خود داشتند به شکل عجیبی مقاومت زیادی در مقابل حفره های دهان و دندان و پوسیدگی داشتند. همین موضوع باعث ایجاد یک سیاست جدید شد و پس از آن فلوراید در طی یک پروسه خاص وارد آب محلی هر منطقه میشد تا از پوسیدگی دندان ها جلوگیری کند اما بدون این که مشکل فلوروزیس را به وجود آورد.

مشکل فلوئوروزیس از هر چهار فرد آمریکایی در بازه سنی ۶ تا ۴۹ سال، یک نفر را تحت تاثیر علائم و مشکلات خود قرار می دهد. این شرایط خاص بیشتر در محدوده سنی ۱۲ تا ۱۵ سال شایع است. خیل عظیمی از موارد گزارش شده مربوط به فلوئوروزیس معمولی و ملایم هستند و فقط دو درصد آن ها در سطح متعادل قرار دارند. کمتر از یک درصد موارد گزارش شده نیز در سطح شدید قرار می گیرند. با این حال پژوهشگران مشاهده کرده اند که از اواسط دهه هشتاد میلادی، شیوع مشکل دندانی فلوروزیس در کودکان بازه سنی ۱۲ تا ۱۵ سال افزایش یافته است.

با این که نمی توان فلوروزیس را یک بیماری در نظر گرفت، اما تاثیرات و نشانه های آن می تواند از جنبه روان شناسی بسیار ناراحت کننده در نظر گرفت که درمان آن ها نیز مشکل است. توجه والدین در این زمینه می تواند نقش مهمی در پیشگیری از فلوروزیس داشته باشد.

علل بروز فلوئوروزیس دندانی

یکی از علل اصلی بروز مشکل فلوروزیس در افراد، استفاده نامناسب و غیر استاندارد از محصولات حاوی فلوراید برای دهان و دندان ها نظیر خمیر دندان و دهان شویه ها است. گاهی اوقات کودکان به قدری از طعم خمیر دندان حاوی فلوراید خود خوششان می آید که به جای خارج کردن آن از دهان قورتش می دهند.

با این حال علل و فاکتور های دیگری نیز می توانند در بروز فلوروزیس دخیل باشند. به عنوان مثال، مصرف بیشتر از حد تجویزی فلوراید در دوران کودکی می تواند یکی از علت های شکل گیری فلوروزیس در افراد باشد. معمولا محصولات حاوی فلوراید نظیر آبمیوه ها و نوشیدنی های مختلف حجم مناسبی از این ماده را ارائه می کنند اما زیاده روی در آن ها در این دوره سنی می تواند اثرات منفی به همراه داشته و در نهایت احتمال بروز فلوروزیس را بالا ببرد.

میزان فلوراید موجود در آب آشامیدنی

فلوراید به شکل طبیعی در داخل آب شکل می گیرد. سطح طبیعی فلوراید در آب که بالاتر از حد پیشنهادی برای آشامیدن باشد می تواند ریسک بروز فلوروزیس شدید در افراد را بالا ببرد. در جوامعی که سطح فلوراید در آب آشامیدنی بالاتر از ۲ بخش در هر میلیون باشد، سازمان دهان و دندانی CDC به والدین پیشنهاد می کند آب آشامیدنی کودک خود را از منبع دیگری تامین کنند.

به علت نگرانی هایی که مربوط به جذب فلوراید بیش از حد توسط کودکان وجود داشت، دپارتمان سلامت و سرویس های انسانی در ژانویه سال ۲۰۱۱ میزان سطح پیشنهادی خود برای فلوراید موجود در آب آشامیدنی را کاهش داد. در نتیجه بخش های محافظت از طبیعت و منابع آن نیز در حال بررسی قوانین و پروتکل های خود در زمینه محدودیت فلوراید موجود در آب های آشامیدنی است.

علائم و نشانه های فلوئوروزیس

لکه های ریز و سفید که قابل مشاده توسط چشم افراد نیستند و یا لکه های قهوه ای و سختی که بسیار در دید هستند می توانند علائم اصلی فلوئوروزیس در افراد باشند. یکی دیگر از این موارد نیز کثیفی مینای دندان فرد است که به سادگی تمیز نمی شود. دندان هایی که تحت تاثیر مشکل فلوئوروزیس قرار نگرفته اند بسیار یک دست و براق هستند. رنگ آن ها نیز باید سفید و متمایل به کرم باشد.

در صورت مشاهده لکه های ریز و سفید رنگ بر روی دندان های کودک خود بودید و یا یک الی دو دندان وی با تغییر رنگ همراه بودند حتما با یک دندانپزشک متخصص در تماس باشید.

از قرن سی میلادی، دندانپزشکان میزان شدت مشکل فلوروزیس را در بخش های مختلف دسته بندی کرده اند که در ادامه آن ها را با هم بررسی می کنیم:

• مشکوک: در مینای دندان تعدادی تغییر ریز را مشاهده می کنیم از تعداد کمی لکه سفید گرفته تا بلور های سفید رنگ بر روی آن.
• بسیار ضعیف: در کمتر از ۲۵ درصد از سطح دندان نواحی کوچک مات متمایل به سفید کاغذی دیده می شوند.
• ضعیف: نواحی سفید مات بر روی سطح دندان ها بزرگتر هستند اما کماکان کمتر از ۵۰ درصد از سطح دندان را تحت تاثیر قرار می دهند.
• متعادل: نواحی سفید مات بیش از ۵۰ درصد از سطح مینای دندان را تحت تاثیر قرار داده اند.
• شدید: تمامی سطوح مینای دندان تحت تاثیر قرار گرفته اند. ممکن است دندان کثیفی خاصی نیز داشته باشد که یا به شکل مجزا است و یا به شکل سراسری بر روی دندان ها دیده می شود.

درمان فلوئوروزیس

در بسیاری از کیس ها، مشکل فلوروزیس به قدری ضعیف است که نیازی به درمان کردن آن وجود ندارد. شاید هم فلوروزیس تنها ناحیه پشت دندان ها را تحت تاثیر قرار دهد که اصلا امکان دیدن آن ناحیه نباشد.

ظاهر دندان هایی که به خاطر فلوروزیس ضعیف تا شدید تحت تاثیر قرار گرفته و تغییر رنگ داده اند را می توان به کمک تعدادی تکنیک خاص تا حد زیادی بهبود بخشید. اکثر این روش ها و تکنیک ها با هدف مخفی کردن لکه های روی دندان طراحی و پیشنهاد شده اند.

از جمله این راهکار های خاص برای پوشیدن علائم فلوروزیس از چشم دیگران می توان به موارد زیر اشاره داشت:

• سفید کردن دندان و دیگر پروسه های درمانی جهت برداشتن لک های روی سطح دندان ها؛ توجه داشته باشید که بلیچینگ و سفید کردن دندان می تواند ظاهر فلوروزیس را به شکل موقت بدتر از حالت عادی نیز کند.
• باندینگ که در آن دندان شما توسط رزین سخت پوشیده می شود تا لکه های روی مینای دندان شما دیده نشوند.
• تاج های دندانی
• ونیر، که پوسته های مخصوص هستند که برای افراد به صورت شخصی طراحی شده و بر روی دندان هایشان قرار می گیرند تا ظاهر آن ها را بهبود بخشند؛ این موارد معمولا برای فلوروزیس شدید به کار می روند.
• محصولی حاوی کلسیم فسفات با نام MI Paste (خمیر ام آی) که گاهی اوقات با روش های درمانی دیگری نظیر میکروبراسیون ترکیب می شود تا بتواند تغییر رنگ دندان های افراد را به حداقل خود برساند.

پیشگیری از فلوئوروزیس

توجه و دقت والدین یک عامل کلیدی در جلوگیری از بروز فلوروزیس به شمار می رود.

اگر آب آشامیدنی شما از یک سیستم عمومی وارد می شود، پزشک یا دندانپزشک شما، و همچنین مسئولان حوزه آب محلی یا دپارتمان سلامت عمومی، می توانند به شما بگویند که چه میزان فلوراید در داخل آن وجود دارد. اگر شما بخواهید به فکر استفاده از آب معدنی یا آب محلی باشید، دپارتمان سلامت عمومی و یا آزمایشگاه های محلی می توانند در آنالیز کردن محتوی فلورایدی آب به شما کمک کنند. پس از این که فهمیدید کودک شما چه میزان فلوراید را در داخل آب آشامیدنی و دیگر منابع خود نظیر آب میوه و نوشیدنی های مختلف دریافت می کند، می توانید با دندانپزشک خود صحبت کنید تا بفهمید آیا کودک شما به یک مکمل فلورایدی نیاز دارد یا خیر.

در خانه تمامی محصولات حاوی فلوراید خود نظیر خمیر دندان، دهان شویه ها و دیگر مکمل ها را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید. اگر کودک در یک مدت زمان کوتاه حجم زیادی از فلوراید را وارد سیستم گوارشی خود کند ممکن است علائم و مشکلات خاصی را تجربه کند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره داشت:

1. حالت تهوع
2. اسهال
3. استفراغ
4. درد در ناحیه شکم

با این که مسموم شدن توسط فلوراید معمولا همراه با مشکلات شدید و خطرناکی نیست، اما همین مورد معمولی هر ساله صدها کودک را به اورژانس می کشاند و نباید از آن غافل بود.

همچنین بسیار مهم است که نظارت ویژه ای بر روی نحوه استفاده کودک از خمیر دندان حاوی فلورایدش داشته باشید. تنها به اندازه یک نخود از خمیر دندان را بر روی مسواک کودک قرار دهید. این میزان برای محافظت فلورایدی دندان ها کافی است. همچنین به کودک خود آموزش دهید که پس از اتمام مسواک زدن حتما خمیر دندان را از دهان خود خارج کند و آن را قورت ندهد. برای تشویق کودک جهت خارج کردن خمیر دندان، از مصرف خمیر دندان های طعم داری که کودکان را به قورت دادن وسوسه می کند خودداری کنید.