درد عصب سه قلو یا tic duloureux یک اختلال حسی ریشه عصب زوج پنج می باشد که اغلب در اشخاص میان سال یا کهن سال اتفاق می افتد. این درد عصبی با حملات ناگهانی درد های تیز شبه برق گرفتگی در صورت مشخص می شود. Paroxysm ( درد تیز ناگهانی ) می تواند پانزده دقیقه یا بلکه بیشتر طول بکشد. درد ممکن است خیلی شدید باشد به طوری که شخص خودش را از شدت درد تکان دهد. که به این حالت تیک یا ( tic or twitch ) می گویند. در بعضی موارد درد ممکن است چنان شدید باشد که در بیمار تغییرات روان شناختی و روان شناسی رخ دهد که منجر به افسرده‌ی و در بعضی از موارد منجر به خودکشی گردد.
از میان سه شاخه عصبی ، عصب سه قلو یعنی شاخه های افتالمیک ( چشمی ) ، ماگزیلاری ( فک بالا) ، مندیبولار ( فک پایین ) ، در درجه اول شاخه دوم یعنی شاخه عصبی ماگزیلاری ( شاخه عصبی فک بالا ) بیشتر از همه درگیر می‌شود، سپس شاخه عصبی مندیبولار ( شاخه عصبی فک پایین ) و در نهایت شاخه عصبی افتالمیک ( شاخه عصبی چشمی ) درگیر می شود.
درد خنجری ناگهانی اغلب با لمس صورت ، شستن دندان ها ، تراشیدن ریش ، نوشیدن و یا حتی جویدن کم می شود. درد اغلب با لمس منطقهٔ شروع کننده حساس به ویژه به طور مکرر در اطراف بینی یا چانه قرار دارد شروع می شود.
درد عصبی عصب سه قلو به خاطر از بین رفتن میلین اکسون ها ( غلاف زائده سلول های عصبی که دور تا دور ای زائره هارو مثل پوشش پلاستیکی روی کابل های برق که حالت عایق را دارد ) در ریشه حسی اتفاق می افتد. در بیشتر موارد این موضوع از طریق فشار یک شریان کوچک aberrant ایجاد می‌شود . اغلب موارد وقتی که شریان ابرانت از ریشه حسی عصب زوج‌پنجم جدا می شود ، علائم ناپدید می گردند. سایر محققین اعتقاد دارند که این بیماری از طریق یک فرآیند پاتولوژی ایجاد می گردد. که نورون های ( سلول های عصبی ) گانگلیون های عصبی سه قلو را تحت تأثیر قرار می دهد.
درمان دارویی یا جراحی یا هر دو جهت تسکین درد استفاده می شود. در مواردی که شاخهٔ دوم درگیر می شود ، تلاش بر این است تا عصب اینفرا اوربیتال ( تحت چشمی ) در سوراخ اینفرا اوربیتال ( سوراخ تحت چشمی ) با استفاده از الکل بی حس شود. این درمان معمولا درد را موقتا تسکین می دهد . ساده ترین روش جراحی جدا کردن یا بریدن شاخه های عصب در سوراخ اینفرا اوربینال ( سوراخ تحت چشمی ) می باشد.
سایر درمان ها شامل قطع رادیو فرکانس انتخابی بخش هایی از گانگلیون تری ژمینال توسط یک سوزن الکترود که از طریق گونه و سوراخ بینی وارد می شود، می باشد . در بعضی موارد ، بریدن ریشهٔ حسی جهت رهایی از درد ضروری است. جهت پیشگی از ساخته شدن مجدد رشته های عصبی ، بخشی از ریشهٔ حسی عصب تری ژمینال ( عصب سه قلو ) ممکن است بین گانگلیون و ساقه مغز بریده شود ( rhizotomy ).
اگر چه اکسون ها ممکن است مجددأ ساخته و ترمیم شوند اما آنها در داخل ساقهٔ مغز ترمیم نمی شوند . جراحان تلاش می کنند تا فقط ریشه حسی درگیر شده مربوط به تقسیمات عصب زوج پنج را جدا کرده و ببرند.
نتیجه مشابه ممکن است با بریدن مسیر نخاعی عصب زوج پنج ( tractotomy ) حاصل شود . پس از این عمل جراحی ، حس درد ، حرارت و لمس سطحی روی پوست و پردهٔ مخاطی ناحیه ای که مربوط به عصب زوج پنج می باشد ، از بین می رود .
این از دست رفتگی حس ممکن است مریض را بیازارد . زیرا ممکن است شخص ، وجود غذا بر روی را و گونه را تشخیص ندهد یا آن را در داخل دهان در سمت عصب بریده شده احساس نکند . اما این ناتوانی ها معمولا به درد سوشی و خنجری قابل ترجیح است.