هر آنچه باید از آبسه دندان بدانید

علل، تشخیص، درمان، پیشگیری و…

به یک کیسه کوچک پر از چرک که در اطراف ریشه یک دندان دارای عفونت شکل می گیرد آبسه می گویند. هر فردی، از کودک گرفته تا افراد بزرگسال ممکن است آبسه دندان (abscessed tooth) را تجربه کنند.

اگر در دهان خود یک آبسه دندان دارید باید بگوییم که به شکل طبیعی و در صورتی که به حال خود رها شود درمان نخواهد شد. برای این کار حتما به درمان توسط یک دندانپزشک یا اندودونتیست – متخصصی که در نجات یک دندان به افراد کمک می کند – نیاز خواهید داشت. اگر آبسه دندان درمان نشود، می تواند منجر به پخش عفونت خارج از ناحیه فک و به نواحی دیگری مثل گردن، سر و دیگر بخش ها شود.

انواع آبسه دندان :

آبسه های دندانی دارای انواع مختلفی هستند که با توجه به محل شکل گیری در دسته های مختلف طبقه بندی می شوند.

سه نوع اصلی و شایع از آبسه دندانی عبارتند از:

• آبسه پری اپیکال :

این نوع از آبسه در نوک ریشه دندان ها ایجاد می شود.

• آبسه پریودنتال :

این نوع بر روی لثه کنار ریشه دندان شکل می گیرد. همچنین امکان پخش شدن عفونت آن به بافت های کناری و استخوان ها نیز وجود دارد.

• آبسه لثه :

این یک نوع آبسه بر روی لثه ها است.

دلایل ایجاد آبسه دندان چیست ؟

دندان شما در ناحیه خروجی خود بسیار محکم و سخت است، اما داخل آن پر از پالپ های تشکیل دهنده اعصاب، بافت های متصل به هم و رگ های خونی است. ممکن است گاهی اوقات دندان شما عفونی شود. اکثر اوقات دلیل این عفونی شدن مواردی چون پوسیدگی عمیق یا حفره های دندانی، بیماری های لثه با نام پریودنتیتیس و ترک خوردگی دندان هستند.

اگر عفونت موجود در دندان خود را درمان نکنید، این عفونت می تواند پالپ درون دندان را کشته و منجر به بروز آبسه دندان شود. بنابراین دو نوع اصلی آبسه، پری اپیکال (در نوک ریشه دندان) و پریودنتال (در نواحی اطراف ریشه دندان) را جدی بگیرید.

این احتمال وجود دارد که بیش از یک آبسه در دهان خود داشته باشید و یا این که یک آبسه در استخوان فک شما پخش شده و در نواحی مختلفی پدیدار شود. اما هر کدام تنها به یک دندان مرتبط می شود.

فاکتور های ریسکی آبسه دندان

فاکتور های خاصی وجود دارند که می توانند ریسک بروز آبسه دندانی را در افراد تا حد زیادی بالا ببرند. از جمله این فاکتور ها می توان به موارد زیر اشاره داشت :

بهداشت ضعیف دهان و دندان

اگر به خوبی از دندان ها و لثه خود مراقبت نکنید – به عنوان مثال روزانه دو بار مسواک و نخ دندان را استفاده نکنید – ریسک بروز مشکلاتی نظیر پوسیدگی دندان، بیماری لثه ها (جینجیتیویس)، آبسه دندان و دیگر مشکلات دهان و دندانی افزایش پیدا می کند.

داشتن رژیم غذایی پر شکر

اگر نوشیدنی و غذاهای شیرین و پر از شکر نظیر شیرینی ها، سودا و موارد این چنینی را به شکل مکرر مصرف کنید، حفره های دندانی شکل خواهند گرفت که همین یک عامل بروز آبسه دندانی خواهد بود.

خشکی دهان

داشتن دهان خشک با بزاق کم می تواند ریسک بروز پوسیدگی دندان را بالا ببرد. خشکی دهان معمولا به خاطر عوارض جانبی داروهای مختلف و یا پیر شدن بافت های درون دهان به سراغ افراد بیاید.

علائم آبسه دندان چیست ؟

این مشکل عفونی معمولا دارای علائم خاصی است که در صورت بروز آن ها می توان به حضور آبسه در ریشه های دهان یا لثه ها شک کرد. از جمله این نشانه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد
• ورم
• قرمزی لثه ها
• مزه بد در دهان
• درد در حین جویدن غذا
• درد فک
• تب بالا
• رشته های لمفاوی ورم کرده
• مشکل در تنفس یا قورت دادن غذا

گاهی اوقات آبسه می تواند یک برآمدگی ریز بر روی لثه شما ایجاد کند. اگر بر روی آن فشار آورید و مایع درون آن به بیرون منتشر شود، مطمئن باشید که آبسه دندانی دارید. این مایع در واقع چرک آبسه است.

درمان آبسه دندان چگونه است ؟

در حالی که درد و ورم از جمله نشانه های رایج هستند اما ممکن است شما هیچ علائم خاصی را احساس نکنید. این بدان معناست که کیسه چرکین آبسه توانسته است جایی را برای تخلیه کردن خودش پیدا کند.

اگر شما هیچ علائم خاصی نداشته باشید، دندانپزشک شما می تواند آبسه دندان را به کمک تصاویر اشعه ایکس در یک آزمون روتین تشخص دهد. او ممکن است بر روی دندان شما ضربه بزند تا داشتن درد در آن مشخص شود.

اگر وی نتواند خودش آبسه دندان را به تنها تشخیص دهد، احتمالا شما را به یک متخصص اندودونتیست ارجاع می دهد که به خوبی برای درمان دندان های آبسه دار آموزش دیده است. این دندان پزشک می تواند به شما بگوید که آیا آبسه دارید یا خیر و همچنین بهترین راهکار درمان برای آن چه خواهد بود.

درمان برای یک آبسه دندانی بر روی تمیز کردن عفونت موجود در آن و تسکین درد بیمار متمرکز است. بسته به علائم و مشکلاتی که تجربه می کنید، دندانپزشک شما ممکن است کار را با یک تصویر ایکس ری از دهان و دندان آغاز کند. این کار می تواند به آن ها کمک کند تا پخش شدن عفونت در بخش های مختلف دهان را شناسایی کنند.

اما بسته به نوع و شدت آبسه موجود در دندان شما، گزینه های درمانی مختلفی در دسترس هستند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تخلیه کردن آبسه

پزشک شما یک سوراخ کوچک در داخل آبسه ایجاد می کند تا به کمک آن چرک درونش را تخلیه کند. سپس ادامه درمان به کمک محلول سالین ادامه پیدا کرده و دندانپزشک آن ناحیه را تمیز خواهد کرد.

پروسه درمانی عصب کشی

این روش درمانی شامل سوراخ کردن دندانی که تحت تاثیر قرار گرفته است و خارج کردن هرگونه پالپ آسیب دیده می شود؛ برای آن هایی که نمی دانند باید بگوییم که پالپ های درون دندان حاوی رشته های اعصاب و رگ های خونی دندان می شوند. سپس درون دندان توسط مواد خاصی پر شده و اتاقک درون دندان بسته می شود. همچنین ممکن است جهت تقویت دندان از یک تاج بر روی آن نیز استفاده کنند. پروسه درمانی تاج گذاشتن معمولا در یک جلسه درمانی دیگر انجام می شود.

خارج کردن دندان از دهان

اگر شدت آسیبی که به دندان شما وارد شده زیاد باشد، احتمال دارد دندانپزشک شما به فکر کشیدن دندان، قبل از خالی کردن آبسه باشد. در صورتی که امکان نجات دادن دندان وجود نداشته باشد، ابتدا دندانپزشک آن را می کشد و سپس آبسه مربوطه را تخلیه خواهد کرد.

آنتی بیوتیک ها

اگر عفونت مذکور به نواحی دیگری از آبسه اصلی مثل لثه ها رسیده باشد، دنداپزشک شما آن را تخلیه خواهد کرد. در نهایت نیز به کمک محلول سلین نواحی مورد نظر پاک سازی می گردند.

اگر امکان رفتن به ملاقات دنداپزشک در اسرع وقت برایتان فراهم نیست، از دارو های ضد التهاب غیر تجویزی نظیر ایبوپروفن (ادویل، موترین)، برای کمک به درد خود استفاده کنید. شستن دهان به کمک آب نمک گرم نیز می تواند گزینه مناسبی باشد.

در نظر داشته باشید که اگر آبسه شما متلاشی شود، دردی که دارید تسکین می یابد اما باز هم به درمان توسط یک متخصص یا اندودونتیست نیاز خواهید داشت.

درد دندانی که به خاطر آبسه اتفاق افتاده باشد ممکن است خودش به مرور از بین برود، اما در صورتی که کم شد هرگز از آن غافل نشوید.

هر چه بیشتر درمان آبسه دندان را عقب بیاندازید، ریسک بروز مشکلات جدی نیز بالا می رود. ممکن است دندانی که احتمال نجات آن وجود داشت را به دلیل عدم حل مشکل عفونت آن در مراحل اولیه برای همیشه از دست بدهید.

آیا امکان جلوگیری از بروز آبسه دندانی وجود دارد ؟

در دوران اولیه و قبل از این که موفق به ملاقات یک دندانپزشک شوید، برخی راهکار های خاص وجود دارند که می توانند به شما در تسکین درد دندان ناشی از آبسه یا عفونت های دندانی کمک کنند. این راهکار ها، همچنین، برای پیشگیری از بروز آبسه در دهان کاربردی هستند. با هم برخی از مهمترین آن ها را مرور می کنیم:

• از مصرف غذا ها و یا نوشیدنی هایی که بسیار داغ یا خنک هستند اجتناب کنید

از آن جایی که مینای دندان که لایه بیرونی آن است احتمالا به دلیل بروز پوسیدگی و حفره ها ساییده شده است، دمای شدیدا کم یا زیاد می تواند منجر به بروز درد شود. از مصرف مواردی نظیر نوشیدنی های خنک، آب میوه، بستنی، قهوه، چای و یا سوپ های داغ اجتناب کنید تا بدین ترتیب مینای دندان شما تحریک نشود و درد زیادی احساس نکنید.

• از مصرف غذا و نوشیدنی های حاوی شکر یا مواد اسیدی اجتناب کنید

از جمله غذاهای اسیدی می توان به نوشیدنی های شیرین و یا آب میوه اشاره کرد. این مواد غذایی معمولا پی اچ دهان شما را پایین می آورند و امکان بروز درد بیشتر ناشی از کاهش مواد معدنی در دندان ها وجود دارد. دندان هایی با آبسه عفونی معمولا بسیار حساس هستند و در نتیجه تغییرات در پی اچ دهان باید حتما در کمترین حالت باشد.

• از مسکن های رایج استفاده کنید

در مورد میزان دز مصرفی، عوارض جانبی و تداخل های احتمالی که ممکن است منجر به بروز مشکلات دیگر شود حتما با پزشک و یا داروساز صحبت کنید. هرگز بیشتر از دز پیشنهاد شده از داروها را مصرف نکنید و مطمئن شوید که این مسکن ها با دیگر دارو های مصرفی شما تداخل نداشته باشند. بیشتر درد های دندان به خاطر التهاب رخ می دهند، بنابراین یک مسکن با قابلیت ضد التهاب می تواند بهترین گزینه برای شما باشد. هرگز داروهای مسکن مصرفی خود را بر روی دندان یا بافت های لثه قرار ندهید چرا که ممکن است بافت مربوطه را بسوزاند.

• نخ دندان کشیدن بین دندان هایی که درد دارند

برداشتن تکه های باقی مانده غذا و پلاک ها می تواند به کم کردن درد دندان کمک کند. همچنین احتمال این که التهاب موجود در آن ناحیه از دهان و لثه کم شود نیز وجود دارد و در نتیجه درد نهایی دندان عفونی شده کاهش خواهد یافت.

• پر کردن موقت نواحی سوراخ شده دندان

برخی از داروخانه ها پر کننده های آماده و غیر تجویزی را دارند که می توانید از آن ها به صورت موقت استفاده کرده و سوراخ های ایجاد شده به دلیل پوسیدگی بر روی دندان و یا شکستگی آن ها را بپوشانید.

• جوری بخوابید که سر شما در ارتفاع قرار بگیرد

اگر در حین خوابیدن سر خود را بالاتر از سطح بدن قرار دهید، برخی از فشار های موجود در ناحیه دندان درد از بین خواهند رفت.

• دهان خود را با آب نمک گرم بشویید

سه بار شست و شوی دهان و دندان در هر روز به کمک آب نمک گرم می تواند زمانی که آبسه دندان به خاطر عفونت لثه ایجاد شده باشد راهی مناسب برای تسکین درد شما باشد. آب نمک در اینجا نقش یک ماده ضد عفونی کننده را دارد که باکتری ها را از ناحیه عفونی خارج کرده و از بین می برد.

در نهایت باید و حتما برای آبسه دندان در اسرع وقت به متخصص دندانپزشک خود مراجعه کنید. در این زمینه مطب دکتر مهیار آماده پذیرایی هم به صورت مشاوره و هم درمان است. در صورت داشتن سوال می توانید به بخش پرسش و پاسخ دندان پزشکیسایت مراجعه نمایید و به صورت رایگان سوالات خود را بپرسید.

۴.۸/۵ - (۲۳ امتیاز)