لثه های شما چه پیامی در مورد سلامتی شما دارند

رنگ، اندازه، شکل و حس لثه های شما چه پیامی در مورد سلامتی شما دارند؟

زمان آن رسیده است که پیرامون سلامت لثه های شما صحبت کنیم، چیزی که ممکن است در ابتدا موضوع بحث آنچنان ویژه و مهمی به نظر نرسد، اما باور کنید که بسیار مهم و جالب است. به این موضوع فکر کنید: شما از دهان و دندان های خود هر روز استفاده می کنید و احتمالا هیچ ایده ای ندارید که لثه های شما تا چه حد سالم هستند.

اما چند نشانه مهم که نشان می دهند لثه های شما در وضعیت خوب و سالمی به سر می برند: رنگ آن ها صورتی روشن تا معمولی است (ممکن است رنگ صورتی آنها تا حدی تیره تر باشد اما باز هم از رنگ می توان سلامت لثه را تشخیص داد)؛ ظاهر و حسی مستحکم و روی فرم دارند؛ به راحتی و مناسب دور تا دور دندان های شما قرار گرفته اند؛ وقتی پس از مسواک زدن آب دهان خود را تخلیه می کنید، خون و قرمزی زیادی در آن وجود نداشته باشد؛ نخ دندان کشیدن حسی ناراحت کننده نداشته باشد که مجبور شوید آن را به زمانی دیگر موکول کنید؛ گاز زدن تکه های بستنی حس دردی به کل بدن منتقل نکند.

اگر نمی توانید به تمامی مواردی که در بالا اشاره کردیم پاسخی مثبت دهید، بنابراین لثه های شما نیاز به ترمیم و بررسی دارند، درست مثل خیلی از افراد. طبق جدیدترین اطلاعات منتشر شده از مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، حدود نیمی از بزرگسالان ۳۰ ساله و بیشتر دارای نوعی از بیماری پریودنتال (بیماری لثه ای) هستند، که بر اثر عفونی شدن لثه و استخوان نگه دارنده آنها توسط باکتری ها به وجود می آیند.

بیماری لثه به هیچ وجه شوخی نیست. اگر به شرایطی شدید و جدی برسد، حتی ممکن است به قیمت از دست دادن دندان ها تمام شود.

دکتر آری موسکوویتز، یک متخصص بیماری های لثه به ما گفت:« در حالت کلی و عمومی، بیماری های لثوی با گذر زمان در افراد شکل می گیرند. افراد معمولا علائم مربوط به لثه های ناسالم را به چیزهای دیگری ربط می دهند، به عنوان مثال شاید نخ دندان را محکم می کشند.» در اینجا تعدادی نشانه و علامت که مربوط به ناسالم بودن لثه های شما هستند و نباید نادیده گرفته شوند را آورده ایم:

• در حین مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن خون ریزی می کنند.
• قرمز و پف کرده هستند.
• از دندان های شما در حال دور شدن هستند.
• در حین مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و یا مصرف چیزهای داغ یا خنک درد می گیرند و یا حساس می شوند.

خبر خوب این است که وقتی مشکل جینجیویتیس، اولین مرحله از بیماری لثه ها، دارید هنوز هم فرصت هست تا همه چیز را به عقب برگردانده و حل کنید.

دکتر مازن ناتور، دندانپزشک و پروفسور دپارتمان پریودنتولوژی و ایمپلنت در دانشکده دهان و دندان دانشگاه نیویورک می گوید:« در این مرحله خوشبختانه هنوز هم می توان شرایط  را به عقب برگرداند. وقتی جینجیویتیس پیشرفت کرده و تبدیل به بیماری لثه یا همان پریودنتیتیس شود، باکتری ها به ناحیه زیر لثه های رسیده و حتی می توانند بر روی استخوان تاثیر بگذارند که در نهایت منجر به از دست دادن دندان می شود.»

دکتر ناتور می گوید:« پریودنتیتیس می تواند معمولی، متوسط و یا شدید باشد و این بستگی به آن دارد که چه میزان از استخوان شما آسیب دیده است. حتی اگر آن را به یک وضعیت سالم بازگردانی و ترمیم کنید، استخوانی که از دست داده اید دیگر بر نخواهد گشت.»

حتی اگر این موارد برایتان دلایل خوب و کافی جهت توجه به لثه ها نیستند، سلامت دهان و دندان چیزی است که می تواند گاهی سر نخی بر این موضوع باشد که بقیه بخش های بدن شما سالم هستند یا خیر. این مشکلات حتی می توانند در کارکرد صحیح باقی بخش های بدن شما نیز تاثیر بگذارند. در این مقاله هرآنچه در این زمینه باید بدانید را پوشش داده ایم. با ما همراه باشید.

اگر لثه های شما در حال دور شدن از دندان هایتان هستند، ممکن است استرس و آشفتگی داشته باشید و یا مشکل آپنه خواب به وجود آید.

بورژوازی (Bruxism) یا همان فشار دادن دندان ها بر روی هم در حین خواب شبانگاهی، فشار زیادی را بر روی لثه های شما، دندان ها و استخوان های فک وارد می کند که در نهایت می تواند منجر به تغییر حالت لثه ها شود. دکتر موسکوویتز می گوید:« این اتفاق می تواند منجر به این شود که دندان های شما دراز تر از حالت عادی جلوه کنند و همچنین می تواند منجر به حساسیت بیشتر شود، به خصوص اگر بخش زیادی از دندان بیرون بماند.»

در حالی که فشردن دندان ها بر روی هم معمولا مربوط به مشکلات سلامتی نظیر آشفتگی و استرس است، گاهی اوقات نیز به مشکل آپنه خواب بر می گردد. آپنه خواب (sleep apnea) زمانی رخ می دهد که عضلات گلوی شما شل می شوند، در نتیجه این اتفاق راه تنفس شما مسدود می شود و نمی توانید نفس بکشید و طبق گفته سازمان بین المللی خواب (ان اس اف)، حدود یک نفر از هر چهار نفری که مشکل آپنه خواب دارند در حین خواب دندان های خود را به روی هم می فشارند.

دکتر موسکوویتز می گوید:« این خیلی مهم است که مشکل بورژوازی یا همان فشردن دندان ها به هم را به کمک محافظ دهان مدیریت کنید، این یک راه بدون تهاجم است که به افراد در محافظت از دندان ها از خطر شکستگی کمک می کند. اما اگر مشکل فشردن دندان های شما مربوط به بیماری آپنه خواب باشد، خیلی مهم است به آن نیز توجه کنید.» انواع مختلفی از محافظ های گاز کردن دهان برای بورژوازی وجود دارند که برخی از آن ها با هدف حل مشکل آپنه خواب طراحی شده اند – با پزشک یا پریودنتیتیس خود برای پیدا کردن بهترین محصول صحبت کنید.

یک نکته مهم دیگر را نیز باید در اینجا مطرح کنیم: اگر لثه های شما در حال بازگشت به عقب هستند، ممکن است در حال استفاده از مسواکی باشید که خیلی سفت و یا خیلی قدیمی است و یا این که خیلی محکم دندان های خود را مسواک می زنید. اتحادیه دهان و دندان ایالات متحده آمریکا (ADA) پیشنهاد می کند که هر سه تا چهار ماه مسواک خود را عوض کنید ( و یا زمانی که سوزن های روی آن کج و بد فرم شده باشند)، و فقط از مسواک هایی با سوزن های نرم استفاده کنید.

زخم های روی لثه های شما ممکن است نشانه های هرپس یا تبخال باشند.

دو نوع از ویروسی که منجر به بروز هرپس سیمپلکس یا همان تبخال می شوند وجود دارد: اچ اس وی ۱ و اچ اس وی ۲. در حالی که برخی افراد بر این عقیده هستند که فقط اچ اس وی ۱ منجر به بروز مشکلات دهانی یا همان زخم های سرد می شود، مورد دوم نیز می تواند چنین تاثیری را داشته باشد که این موضوع را کتابخانه ملی دارو ایالات متحده آمریکا تایید کرده است.

طبق اعلام کلینیک معروف مایو Mayo، این زخم های دردناک معمولا در مرز دهان و جایی که لب ها به پوست می رسند پدیدار می شوند. با این حال دکتر موسکوویتز معتقد است احتمال شکل گیری آن ها در داخل دهان و به خصوص در لثه ها نیز وجود دارد. اگر چنین اتفاقی رخ دهد احتمال حس سوزش، درد و خارش را قبل از شکل گیری زخم ها خواهید داشت و در نهایت تبخال یا هرپس پدیدار می شود. این حمله تبخالی می تواند برای چندین روز به طول انجامد و معمولا دو تا چهار هفته طول می کشد تا تبخال ها به شکل کامل بهبود یابند. اگر فکر می کنید بر روی بدن و یا لثه های خود زخم و تبخال های مربوط به هرپس را دارید، حتما با یک پزشک در ارتباط باشید تا با تجویز داروهای ضد شیوع ویروس به سرعت بخشیدن پروسه بهبود کمک کند.

لثه های سفید می تواند نشانه ای بر این موضوع باشد که کم خونی دارید

لثه های سالم معمولا به رنگ صورتی روشن یا معمولی دارند، و اگر هم رنگی تیره داشته باشند گاهی اوقات بنفش یا قهوه ای هستند. با این حال رنگ هایی نظیر صورتی بسیار پر رنگ و خشن یا قرمز می توانند علائم بدی برای مشکلات باشند، حتی رنگ های طیف مقابل نیز همین شرایط را دارند. دکتر موسکوویتز می گوید اگر لثه ها رنگی بسیار روشن داشته باشند این می تواند نشانه کم خونی فرد باشد. سازمان ملی قلب، ریه و خون اعلام کرده است که این مشکل خونی زمانی رخ می دهد که سلول های قرمز خون شما کم باشند و یا این که پروتئین پر از آهن هموگلوبین به اندازه کافی در خون شما وجود نداشته باشد. هموگلوبین همان چیزی است که باعث قرمز بودن رنگ خون می شود و در صورت کم شدن آن، ممکن است بخش های مختلف بدن از جمله لثه ها سفید شوند.

اگر لثه های شما روشن هستند و یا دیگر علائم مربوط به کم خونی نظیر خستگی، سر گیجه و موارد این چنینی را دارید، حتما باید آن ها را به اطلاع پزشک خود برسانید. به خصوص که لثه های سفید می توانند نشانه های مخفی کننده بیماری لثه نظیر قرمزی باشند و دکتر موسکوویتز نیز این موضوع را تایید می کند.

خشک بودن لثه ها می توان نشانه مشکلات مربوط به سیستم ایمنی بدن باشد

سندرم اسجوگرن (Sjogren’s syndrome ) مربوط به مشکلات سیستم ایمنی بدن می شود. کلینیک مایو می گوید که این مشکل زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن شما به خود بدن حمله می کند. این مشکل بر روی مایع موجود در چشم ها و دهان شما تاثیر می گذارد و در نتیجه میزان اشک ها و آب دهان فرد کاهش میابد و در نهایت مشکل خشکی دهان در فرد رخ می دهد، از جمله خشکی لثه ها. دکتر موسکوویتز می گوید:« وقتی که لثه های شما خشک هستند، این موضوع می تواند منجر به بروز بیماری های خاص لثوی شود.»

سندرم اسجوگرن همچنین می تواند در کنار بیماری های مفصلی نظیر آرتریت روماتئید یا لوپوس نیز رخ دهد. البته این بدان معنا نیست که هرگونه التهاب در لثه های شما قطعا مربوط به مشکلات سیستم ایمنی بدن می شود. اما اگر میزان خشکی لثه های شما تا حدی است که آزاردهنده شده است، بسیار خوب است که هر چه زودتر این مشکل را به اطلاع دکتر یا دندانپزشک خود برسانید.

در برخی افراد، بیماری های لثه و دیابت با هم مرتبط می شوند.

اگر  شما مشکل دیابت کنترل نشده دارید، بدن شما برای مقابله با باکتری های موجود در دهان کار سختتری را پیش رو دارد و این موضوع را دکتر موسکوویتز تایید می کند. طبق بیانیه سازمان ملی دیابت و بیماری های کلیوی و گوارشی، این می تواند منجر به شدیدتر شدن بیماری لثه شده و دوران بهبود آن را نیز طولانی تر کند. در طرف دیگر، دکتر موسکوویتز می گوید:« داشتن یک عفونت باکتریایی در دهان می تواند به بدن فشار آورده و کنترل بیماری دیابت را برای سیستم ایمنی سختتر از حالت عادی کند.» اگر شما این مشکلات را دارید، خیلی مهم است که به جای فقط یک جنبه، هر دو مورد را با پزشک خود در میان بگذارید.

تعداری ارتباط احتمالی مربوط به سلامت بین لثه ها با بدن وجود دارد که هنوز بحث و پژوهش در مورد آن ها ادامه دارد.

ممکن است  ارتباطی بین بیماری های لثوی و بیماری های قلبی وجود داشته باشد. در حالی که رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان لزوما منجر به بروز مشکلات قلبی نمی شود، تحقیق و پژوهش های کافی توانسته اند بیماری لثه ها را به مشکلات قلبی ربط دهند و این که ارتباطی که بین این دو وجود دارد هنوز به شکل کافی شناخته شده نیست.

به عنوان مثال، یک پژوهش در آگوست سال ۲۰۱۴ از ژورنال داروهای پیشگیرانه آمریکا در یک تحقیق به بررسی گزارشات بیمه ۳۳۸۸۹۱ نفر پرداخت که دارای مشکل و بیماری لثه بودند و در نهایت یکی از مشکلات پنج گانه قلب در آن ها تشخیص داده شده بود. آن ها فهمیدند زمانی که بیماری پریودنتیتیس یک فرد درمان شده بود، هزینه پرداختی آن ها برای نوبت های مربوط به بیماری های قلبی تا ۴۱ درصد کاهش داشت. البته این بدان معنا نیست که یک رابطه صد درصدی و علت و معلولی در اینجا وجود دارد.

نویسنده های این پژوهش در بخشی می گویند:« این نتایجی که ما یافته ایم به سوال مهمی که آیا مشکلات و عوارض بر اثر درمان پریودنتیتیس کاهش می یابند یا خیر پاسخ نمی دهند. یا این که مجموعه درمان های بیماری لثه ای بیمار به خاطر تعدادی از فاکتور ها که منجر به بهبود سلامت می شوند ربط دارند.

همانطور که سازمان ADA می گوید، بیماری های لثه و پریودنتیتیس و بیماری های مربوط به قلب در واقع شرایط هایی پیچیده برای سلامت افراد هستند که فقط تعدادی فاکتور های ریسکی رایج را به همراه دارند. سیاست و بحث فعلی سازمان قلب آمریکا و اتحادیه دهان و دندان این کشور این است که با اینکه مشکلات قلبی و مشکلات لثه و پریودنتیتیس رابطه ای با هم دارند، مشخص شدن و اثبات این رابطه و این که آیا یک مورد منجر به بروز دیگری می شود هنوز هم به تحقیقات بیشتر نیاز دارد.

همچنین تعدادی سند و مدرک موجود است که بیماری لثوی در حین بارداری می تواند منجر به ریسک بروز تولد زود هنگام بچه (زایمان پس از ۳۷ هفته و یا حتی زودتر) و وزن کم در تولد (۵ و نیم پوند یا کمتر) شود. جالب است بدانید دقیقا همان ژورنال آمریکایی مربوط به داروهای پیشگیرانه متوجه شده بود که وقتی زنان باردار بیماری لثه خود را درمان کرده بودند، هزینه های کلی دارو آنها برای درمان مربوط به بارداری و خدمات کنترل بارداری های با ریسک بالا تا حدود ۷۴ درصد کاهش یافته بود. اما باز هم می گوییم که برای اثبات این روابط هنوز به پژوهش و تحقیقات بیشتری نیاز است.

خب حالا به اندازه کافی هوشیار شدید؟ حالا اینجا می گوییم که چگونه دندان ها و لثه های خود را سالم نگه دارید.

شما باید هر روز دو بار و هر بار به مدت دو دقیقه دندان های خود را مسواک کنید، آن هم با یک مسواک نرم که مورد تایید سازمان ada باشد و پس از مسواک نیز از نخ دندان استفاده نمایید.

و جلسات تمیز کردن شش ماه یک بار یا حتی سالانه دندان های خود را به عقب نیندازید، حتی اگر از آن ها بدتان می آید! حتی با مسواک زدن و تمیز کردن به بهترین شکل، باز هم باید به شکل دوره ای به ملاقات دندانپزشک خود بروید. در حالت عمومی این ملاقات ها برای حفظ کردن سلامت دندان ها نیاز هستند. همچنین این چک آپ های دوره ای یک اقدام کلیدی هستند برای برگرداندن تمامی تاثیرات بد در دوره جینجیویتیس. یا حتی اگر مشکل پریودنتیتیس داشته باشید می توانید تا حد امکان دهان و دندان خود را به سلامت نسبی و اولیه برگردانید.