درمان عصب کشی دندان یک روش درمانی خاص است و زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که پزشک معالج بخواهد یک دندان که به شکل بدی پوسیده و عفونتی شده است را درمان کرده و نجات دهد.

روش عصب کشی زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که پالپ حاوی اعصاب و رگ های خونی به سمت یک دندان عفونتی شده باشد و یا دچار آسیب دیدگی شده باشد. در حین انجام درمان عصب کشی این پالپ از ناحیه مربوطه برداشته می شود و سپس ناحیه داخل دندان تمیز شده و خالی خواهد شد.

مردم معمولا از درمان عصب کشی هراس دارند چرا که فکر می کنند این کار بسیار دردناک است. با این حال جالب است بدانید که اکثر افراد پس از انجام عصب کشی می گویند که این پروسه درد بسیار زیادی نداشته و مثل پر کردن دندان ها است. با این حال درد و ناراحتی که در دوره قبل از انجام عصب کشی به سراغ فرد می آید بسیار شدید است و خود پروسه عصب کشی آنچنان دردناک نیست.

پالپ دندانی چیست ؟

پالپ و یا اتاقک پالپ یک ناحیه نرم در مرکز دندان است که حاوی رشته های اعصاب، رگ های خونی و بافت های متصل کننده می شود. عصب دندان در داخل ریشه یا همان پایه آن قرار دارد. ریشه های عصبی از سطح بیرونی دندان تا اتاقک پالپ کشیده شده اند.

وقتی که دندان از داخل لثه به بیرون می آید و فرم خود را به دست می آورد، عصب دندان دیگر برای سلامت آن و کارکردی که باید داشته باشد ضروری نیست. تنها کارکرد آن همان جنبه حسی است که بتواند سرما و گرمای مواد غذایی درون دهان را حس کند. بودن یا نبودن عصب در درون دندان نمی تواند کارکرد روزمره آن را تحت تاثیر خاصی قرار دهد. با این حال پس از انجام درمان عصب کشی، دندان شما مثل قبل قابل اطمینان نیست و احتمال شکستگی آن بالاتر می رود.

چرا باید پالپ عصبی و خونی دندان از آن حذف شود ؟

هنگامی که اتاقک پالپ دندان آسیب ببیند، به کلی به هم می ریزد و باکتری ها شروع به گسترش در داخل اتاقک پالپ می کنند. باکتری ها و بقایای مربوط به پالپ می توانند منجر به بروز عفونت شده و یا آبسه شوند. آبسه در واقع یک کیسه پر از چرک است که در انتهای ریشه یک دندان شکل می گیرد. علاوه بر شکل گرفتن آبسه دندانی، بروز عفونت در کانال عصبی یک دندان می تواند منجر به موارد زیر شود:

1. ورم خاصی که ممکن است به دیگر بخش های صورت، گردن و یا سر پخش شود
2. از دست دادن استخوان در اطراف ریشه دندان
3. مشکلات نشتی و باز شدگی که از داخل ریشه دندان به نواحی کناری گسترش پیدا می کند. ممکن است یک سوراخ در بخشی از دندان ایجاد شود و مواد عفونی و خطرناک وارد لثه ها شده و به گونه ها و سپس پوست برسند.

چه چیزی در شروع منجر به آسیب دیدن پالپ دندان می شود ؟

پالپ یک دندان می تواند بر اثر پوسیدگی عمیق، درمان های پشت سر هم و تکراری دندان پزشکی  بر روی دندان، پر کردن های بزرگ، شکستگی یا لب پر شدن دندان و یا آسیب دیدگی در یک حادثه آسیب ببیند، ورم کرده و عفونی شود.

نشانه های این که به درمان عصب کشی نیاز است چه هستند ؟

از جمله علائم هشدار دهنده برای انجام پروسه درمانی عصب کشی می توان به موارد زیر اشاره داشت:

1. درد شدید دندان در حین جویدن و یا فشار بر روی آن
2. حساسیت طولانی (درد) به دماهای بالا و پایین (پس از این که گرما و یا سرما برداشته شده باشد)
3. تغییر رنگ دندان (تیره شدن)
4. ورم و یا حساسیت در لثه های کناری
5. جوش یا کورک مقاوم و مکرر در لثه افراد

گاهی اوقات نیز ممکن است هیچ علائم خاصی پدیدار نشوند.

پروسه انجام عصب کشی دندان

معمولا عصب کشی دندان به یک یا دو جلسه ویزیت مطب نیاز دارد و توسط یک دندانپزشک و یا اندودونتیست انجام می شود. اندودونتیس دندانپزشکی است که در شناسایی علل مشکل، تشخیص بیماری، پیشگیری از پوسیدگی دندان و درمان کردن دندان ها، بیماری و آسیب دیدگی اتاقک پالپ دندان تخصص دارد. نحوه انتخاب بین یک دندانپزشک یا اندودونتیست به دو نکته بستگی دارد: اول از همه میزان سختی و استقامت ریشه عصبی دندانی که باید پروسه عصب کشی روی آن انجام شود و دوم سطح آرامش عمومی دندانپزشک در حین کار کردن با دندان شما. در زمینه بهترین انتخاب با توجه به شرایط دندان مد نظر شما، مشورت با پزشک معالج می تواند کمک شایانی کند.

اولین مرحله از پروسه عصب کشی گرفتن یک تصویر ایکس ری از شکل کانال عصبی و مشخص شدن هرگونه نشانه مربوط به عفونت در استخوان های کناری آن است. دندانپزشک یا اندودونتیست شما سپس از بی حسی موضعی برای بی حس کردن ناحیه مد نظر استفاده می کند. در واقع بی حس کردن ممکن است اصلا لازم نباشد، چرا که عصب دندان مرده است، اما بیشتر دندانپزشک ها باز هم از بی حسی استفاده می کنند تا بیمار آن ها در حین پروسه آرامش بیشتری داشته باشد.

سپس برای این که ناحیه مربوطه خشک باقی بماند و در حین پروسه آب دهان زیاد نباشد، دندانپزشک شما یک لوله پلاستیکی را دور دندان شما قرار می دهد.

سپس به کمک دریل خاص یک سوراخ برای دسترسی در کنار دندان شما ایجاد می شود. اتاقک پالپ دندان در کنار باکتری ها و باقی مانده های مربوط به آن از داخل دندان شما خارج می شوند. پروسه خالی کردن دندان از این مواد به کمک فایل های مخصوص ریشه عصبی انجام می شود. این مواد در یک پروسه ادامه دار با ابعاد بزرگتر وارد سوراخ دسترسی به داخل دندان شده و تمامی نواحی داخل دندان را می پیمایند تا تمامی بخش های مربوط به ریشه های دندان را به خوبی تمیز کنند. به صورت مکرر از سدیم هایپوکلوریت جهت خارج کردن تمامی مواد ریز و باقی مانده استفاده می شود.

پس از این که دندان شما به شکل کامل تمیز شد باید آن را به خوبی بپوشانند. برخی از دندانپزشک ها ترجیح می دهند برای پوشاندن دندان یک هفته صبر کنند. به عنوان مثال اگر خبری از عفونت در داخل دندان باشد ممکن است دندانپزشک شما یک ماده دارویی را درون دندان قرار دهد تا عفونت را پاک سازی کند. اما برخی از پزشک ها دوست دارند در همان روزی که دندان تمیز شده است آن را ببندند. اگر درمان کانال عصبی و ریشه در عرض یک روز به اتمام نرسد، یک ماده پر کننده موقت در داخل سوراخ دسترسی دندان قرار داده می شود تا از ورود مواد مختلف به داخل دندان جلوگیری به عمل آورد.

در وقت ملاقات بعدی برای پر کردن ناحیه بیرونی دندان از یک چسب خاص به همراه مواد لاستیکی به نام گوتا پرچا در کانال عصبی دندان استفاده می شود. برای پر کردن سوراخ دسترسی بیرونی دندان که در ابتدای پروسه درمانی ایجاد شده بود از یک پر کننده خاص استفاده خواهد شد.

و اما در مرحله نهایی ممکن است ترمیم بیشتری بر روی دندان صورت گیرد. دلیل این موضوع نیز آن است که معمولا دندانی که به عصب کشی نیاز دارد همیشه دارای یک پر شدگی بزرگ و یا پوسیدگی شدید و دیگر ضعف ها است و به درمان هایی مثل قرار دادن تاج دندان و یا ترمیم بیشتر بر روی خود نیاز دارد تا از شکستن آن جلوگیری کرده و کارکرد کامل به آن برگردد. دندانپزشک شما پیرامون هرگونه پروسه درمانی اضافه تر که به نظرش نیاز است با شما صحبت خواهد کرد.

پس از انجام پروسه عصب کشی باید انتظار چه چیزی را داشته باشیم ؟

وقتی عصب کشی توسط دندانپزشک شما انجام شود قطعا درد شما کاهش خواهد یافت. تا زمانی که پروسه انجام عصب کشی دندان شما کامل شود – یعنی ماده پر کننده دائمی به همراه تاج دندان در محل مربوطه قرار گیرند – پیشنهاد می شود از جویدن مواد غذایی مختلف زیر آن دندان خودداری کنید. این کار کمک می کند تا از پر شدن داخل دندانی که مد نظر است جلوگیری کنید و همچنین از شکستن دندان ظریف شما تا قبل از این که پروسه ترمیم آن کامل شود جلوگیری خواهد شد.

تا چند روز اول پس از اتمام پروسه عصب کشی ممکن است به دلیل التهاب بافت های طبیعی، دندان شما ممکن است تا حدی حساس باشد، به خصوص اگر قبل از انجام عصب کشی درد و یا عفونت داشته باشید. این حساسیت و یا ناراحتی دندان را معمولا می توان به کمک دارو های مسکن مختلف نظیر ایبوپروفن (ادویل، موترین) یا ناپروکسن (آلیو) کنترل و مدیریت کرد. بسیاری از بیماران می توانند از روز بعد عصب کشی به زندگی عادی خود برگردند.

در زمینه رعایت بهداشت و سلامت دهان و دندان نیز باید بگوییم که مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به صورت مرتب و روزانه و ملاقات دندانپزشک در بازه های زمانی مشخص می تواند کمک شایانی به شما بکند. از آن جایی که آخرین مرحله از درمان عصب کشی معمولا ترمیم دندان به کمک تاج دندان یا پر کردن آن است، این برای افراد دیگر مشخص نخواهد بود که شما دندان خود را عصب کشی کرده اید.

درمان عصب کشی بسیار موفقیت آمیز است؛ این پروسه درمانی با ضریب موفقیت بیش از ۹۵ درصد است. بسیاری از دندان ها که روی آن ها عصب کشی انجام می شود می توانند تا پایان عمر برای فرد کار کنند.

عوارض جانبی مربوط به عصب کشی دندان چه هستند ؟

علی رغم تمامی تلاش های دندانپزشک شما برای تمیز کردن و بستن سطح بیرونی دندان، امکان بروز عفونت های جدید همیشه وجود دارد. دلایل زیادی نیز برای این اتفاق وجود دارند. از جمله این دلایل می توان به موارد زیر اشاره داشت:

1. تعداد کانال های عصبی و ریشه ای یک دندان معمولا بیشتر از میزانی است که حدس زده می شود (امکان دارد در حین پروسه عصب کشی یکی از آن ها تمیز نشود)
2. عدم شناسایی یک شکاف در ریشه دندان مد نظر
3. یک ترمیم دندان ضعیف و ناکافی که به باکتری ها این امکان را بدهد از سطح ترمیمی گذشته و وارد دندان شوند و فضای درونی آن را آلوده کنند.
4. شکستن مواد و محتوی خاصی که با آن روی دندان پوشیده شده است که معمولا با گذر زمان اتفاق می افتد به باکتری ها اجازه وجود به داخل دندان را داده و عفونت جدیدی ایجاد می شود.

گاهی اوقات درمان دوباره می تواند کاربردی و موفق باشد. در دیگر مواقع عمل جراحی اندودونتیک برای جهت نجات دادن دندان مورد استفاده قرار گیرد. رایج ترین پروسه جراحی اندودونتیک آپیکوکتومی (Apicoectomy) نام دارد که به آن رزکسیون انتهای ریشه دندان نیز می گویند. این پروسه درمانی می تواند التهاب و عفونت در ناحیه استخوانی اطراف دندان را برطرف کند. در این روش درمانی، بافت لثه در آن ناحیه باز شده، بافت عفونی از آنجا خارج شده و گاهی اوقات نقطه انتهای ریشه نیز برداشته خواهد شد. ممکن است یک پر کننده کوچک برای بستن کانال عصب دندان مورد استفاده قرار گیرد.

هزینه درمان عصب کشی چه میزان است ؟

میزان هزینه برای انجام عصب کشی به شدت مشکل شما و همچنین نوع دندانی که آسیب دیده است بستگی دارد. بسیاری از بیمه های دهان و دندان انجام درمان های اندودونتیک را تحت پوشش خود قرار می دهند. اگر بخواهیم یک تخمین کلی برای درمان عصب کشی بدون در نظر گرفتن ترمیم دندان پس از عصب کشی توسط یک دندان پزشک عمومی داشته باشیم باید بگوییم که هزینه آن چیزی در بازه ۳۵۰ الی ۴۵۰ دلار برای یک دندان پیشین و ۵۲۰ الی ۸۰۰ دلار برای یک دندان آسیا است. هزینه دریافتی عصب کشی توسط اندودونتیست ها ممکن است ۵۰ درصد بالاتر از مبالغ مذکور باشد. با این حال این موارد به صورت جهانی گفته شد و قطعا در کشور های مختلف شرایط پرداخت هزینه های درمان دهان و دندان متفاوت است.

جایگزین های پیشنهادی برای عصب کشی دندان چه هستند ؟

بهترین گزینه پیش روی شما قطعا نجات دادن دندان طبیعی و اصلی خودتان است، البته اگر شرایط آن فراهم بود. دندان طبیعی شما این امکان را می دهد تا طیف گسترده ای از مواد غذایی را برای داشتن تغذیه مناسب مصرف کنید. به همین خاطر درمان عصب کشی گزینه پیشنهادی اکثر متخصصین و دندانپزشکان است.

تنها گزینه ثانوی برای پروسه عصب کشی، کشیدن دندان از ریشه است. سپس این دندان شما به کمک پل، ایمپلنت و یا دندان مصنوعی جدا شدنی جایگزین می شود تا کارکرد جویدنی آن بازگشته و از تغییر حالت دادن دندان های کناری آن جلوگیری به عمل آید. این گزینه های جایگزین عصب کشی نه تنها گران تر هستند بلکه به زمان درمانی بیشتر و پروسه های مختلفی برای دندان های کناری و بافت های زیری نیاز دارند.

از آنجایی که برخی دلایل مربوط به التهاب و عفونی شدن اتاقک پالپ دندان پوسیدگی عمیق، پروسه های درمانی پشت سر هم روی دندان، پر کننده های بزرگ و موارد این چنینی هستند، بهتر است همیشه به دنبال رعایت بهداشت دهان و دندان خود باشیم (مسواک زدن دندان ها دو بار در روز، نخ دندان کشیدن و استفاده از یک دهان شویه ضد عفونی کننده حداقل یک بار در روز و همچنین قرار ملاقات های منظم با دندان پزشک). تمامی این موارد می تواند احتمال نیاز شما به درمان عصب کشی را کاهش دهد. حوادثی که در ورزش ها و یا تصادفات مختلف به وجود می آید را می توان به کمک روش هایی نظیر استفاده از گارد دهان پیشگیری کرد.