کنترل واکنش حاد الرژیک در مطب دندانپزشکی (انافیلاکسی)

تزریق اولیه دارو برای واکنش آلرژیک حاد :

دکتر مهیار : اپی نفرین ( آدرنالین ) مهمترین داروی اورژانس در پزشکی می باشد. اپی نفرین داروی انتخابی در درمان واکنش آلرژیک حاد است ( تهدید کننده زندگی ). اپی نفرین در درمان تظاهرات بالینی تنفسی و قلبی عروقی واکنش های آلرژیک حاد موثر می باشد . همچین به دلیل وازو کنستریکتور بودن در حضور آدم هم کمک کننده است.

ویژگی های مطلوب اپی نفرین – آدرنالین – عبارتند از :

۱- زمان شروع اثر سریع

۲- دارویی پر قدرت به عنوان گشاد کننده عضلات صاف برونش ( ویژگی های بتادو)

۳- دارای ویژگی های مسدود کننده هیستامین

۴-اثرات تنگ کنندگی عروق و

۵- اثر آن بر روی قلب که شامل افزایش تعداد ضربان قلب (۲۱٪) ، افزایش فشار خون سیستولیک (۵٪) ، کاهش فشار خون دیاستولیک(۱۴٪) ، افزایش بروندهی قلب (۵۱٪) و افزایش جریان اکلیلی (coronary) است . اثرات نامطلوب آن عبارتند از فراهم نمودن زمینه برای بروز دیس ریتمی و مدت اثر نسبتا کوتاه آن .

مواد تجویز :

از اپی نفرین با غلظت ۱/۱۰۰، برای درمان موارد بروز واکنش های آلرژیک حاد ( برای ۳۰ کیلوگرم یا بیشتر ) و ۱/۲۰۰( برای زیر ۳۰ کیلو گرم) ( آنافیلاکسی ،فصل بیست و چهارم را مطالعه کنید ) و حملات آسمی حاد ( اسپاسم برونش، قسمت داروهای غیر تزریقی و فصل سیزدهم را مطالعه کنید ) ، استفاده می شود . توصیه می شود که برای درمان موارد ایست قلبی از اپی نفرین با غلظت ۱/۱۰۰۰۰ استفاده شود( کمک های حیاتی پیشرفته قلبی ، فصل سی ام را مطالعه کنید .

عوارض جانبی ، مواد عدم تجویز و احتیاطات :

تاکی دیس ریتمی بطنی و فوق بطنی ممکن است بروز نماید . باید اپی نفرین را با احتیاط برای زنان حامله تجویز نمود . زیرا جریان خون جفت را کاهش می دهد و ممکن است باعث بروز زایمان پیش از موعد گردد.تمام علائم  حیاتی باید در هنگام استفاده از آن به طور منظم کنترل شود .در مطب دندانپزشکی،  اپی نفرین معمولا در شرایطی که احساس می شود زندگی فرد با خطر جدی مواجه شده است به کار می رود مانند موارد بروز آنا فیلاکسی و ( احتمالا) ایست قلبی.  در چنین مواردی،  مزایای تجویز اپی نفرین از معایب آن بیشتر است.در چنین شرایطی ، اپی نفرین هیچ گونه مورد عدم تجویزی ندارد . اپی نفرین به نور و یخ زدگی حساس است. نگهداری در حرارت اتاق بین  ۲۰ تا ۲۵ درجه مناسب می باشد و در صورت تغییر رنگ ( زرد کم رنگ به زرد و قهوه ای و یا وجود رسوب ) باید جایگزین گردد.

انواع در دسترس :

از اپی نفرین تزریقی ۱/۱۰۰۰ ( ۱ گرم یا ۱۰۰۰ میلی گرم در هر لیتر ) یا ۱/۱۰۰۰  استفاده می شود . ۱/۱۰۰۰ یعنی هر میلی لیتر حاوی یک میلی گرم دارو است . غلظت ۱/۱۰۰۰ دارو به صورت داخل عضلانی و زیر پوستی تجویز می شود.

در حالی که از غلظت  ۱/۱۰۰۰۰ دارو به صورت داخل وریدی استفاده می شود . ۳٪ تا ۵٪ میلی گرم برای ۳۰ کیلو گرم یا بیشتر و ۱۵٪ میلی گرم برای وزن زیر ۳۰ کیلو گرم توصیه می شود که بجای ویال های مولتی دوز از سرنگ های از قبل پر شده ( preloaded) استفاده شود. زیرا این دارو دوزی بحرانی ( critical) دارد . علاوه بر آن ، در صورت استفاده از سرنگ های آماده( preloaded) ، تزریق سریع دارو و امکان پذیر می شود و این ویژگی در درمان واکنش های آلرژیک حاد اهمیت زیادی دارد. بنابراین توصیه می شود که اپی نفرین به صورت سرنگ های آماده و در آمپول های یک میلی لیتری در دسترس باشد . سرنگ های آماده Twinject که امکان تجویز دو مقدار اپی نفرین را می دهد توسط مولف مناسب و توصیه می شود اما متاسفانه از مارچ ۲۰۱۱ از بازار خارج شده است که امید است دوباره ارائه گردد.