عوارض ناخواسته آسیب به عصب در جراحی های فکی (قسمت اول)

یکی از مشکل آفرین ترین عوارض کوتاه مدت و بلند ملت دستکاری استخوان (بطور مثال پیوند توده استخوانی در ناحیه راموس فک پایین ) ، کشیدن دندان کرسی سوم ( دندان عقل) و جراحی ایمپلنت در نواحی خلفی ( قسمت عقبی فک پایین ) مندیبل آسیب به عصب می باشد. دو عصبی که به طور معمول مورد توجه می باشد، عصب آلوئولار تحتانی و عصب لینگوال ( عصب زبانی) می باشد .ترومای جراحی یا تزریق بی حسی موضعی به شاخه های عصب پنجم مغزی ممکن است منجر به از دست رفتن یا تغییر حس (پاراستزی) یا بدتر از آن علائم دردناک (dysesthesia) شود. جزئیات دقیق این موضوع در این مقاله بررسی شده است. به هر حال جراح باید از نحوه ارزیابی و ارجاع بیماران در زمان مناسب وقتی علائم مربوطه موجود هستند یا وقتی بیمار از تغییر حس بعد از عمل ایمپلنت شکایت دارد آگاهی داشته باشد. بیمار باید در اسرع وقت برای بررسی میزان علائم و مشخص کردن دسته بندی شدت آسیب معاینه شود.

هدف از معاینه فک تعیین :

۱) ماهیت اختلال عصب

۲) شدت و تغییرات فقدان حس از نظر خود بیمار

۳) تبعات ایجاد از نظر پزشک

۴) شروع و مدت

 

علائم این پروسه دو مرحله دارد:

مصاحبه از بیمار و انجام تست های حسی.

 

ماهیت حس تغییر یافته ؛

ماهیت اختلال حسی می تواند از طرق مختلف بیان شود.در معاینه اولیه بیمار شکایت اصلی با کلمات خود بیمار دریافت می شود. احساسات نامطلوب زیادی ممکن است توسط بیمار به کار گرفته شود. شامل؛

۱) کرختی

۲) خزش ( crawling)

۳) درد

۴) خارش

۵) سوزش

۶)  سوزش

۷) حساسیت burning

۸) ضربان دار

۹) سوزنی

۱۰) تیر کشیدن

۱۱) سرد یا گرم:

در دندان پزشکی این احساسات اغلب لب پایین ، چانه و لثه قدام پایین را تحت تآثیر قرار می دهند. به طور کمتر شایع ، زبان هم ممکن است دچارتغییر احساس شود. بیمارانی که علائم زبانی دارند ممکن است از دست دادن حس چشایی را هم تجربه کنند. در نتیجه این علائم ، گاز گرفتگی لب و زبان ، مشکل در اصلاح صورت و استفاده از رژ لب ، نوشیدن و بوسیدن و حتی صحبت کردن گزارش شده اند. بیمارانی که از این اختلالات حسی رنج میبرند ممکن است از افسردگی و مشکل در ارتباطات فردی شکایت کنند.

 

هدف از مصاحبه با بیمار معین کردن موارد زیر است:

۱) ماهیت اختلال حسی

۲) شروع و مدت علائم

۳) شدت و تغییرات فقدان حسی

۴) تبعات subjective

شدت و تغییرات حس تغییر یافته ؛

شدت فقدان حس و تغییرات أن در جلسات پشت سرهم در مصاحبه ها و معاینات بیمار ثبت می شود. اختلال حس در طی ماهها ممکن است بدتر شود ( برای مثال پاراستزی یا همان بی حسی  به دیستزی یا همان درک درد تبدیل شود) اما اغلب روند در طی چند ماه رو به بهبودی می رود . تغییر ماهیت این حس تغییر یافته در این بازه زمانی نامعمول است . برای مثال قبل از این که غلاف میلین به دور اکسون های جدید رشد کند ( که مشابه روکش سیم ها بر روی سیم های برق عمل می کند) ، افزایش حساسیت ممکن است وجود داشته باشد . قسمت دوم معاینه بیمار در هر جلسه مربوط به تست های حسی است . چندین تست ساده که امکان انجام در مطب را دارند وجود دارد .

۱: قسمت سوزن تیز که با انتهای یک سوزن ۲۷ گیج و با لمس سطح پوست و مخاط ( و نه ورود به آن ) صورت می گیرد و بیمار در صورت احساس آن با بستن چشمهایش آن ابزار می کند ( برای مثال حس تیر کشیدن ، درد)۰

۲: کوتاهترین فاصله بین دو نقطه لمس با سوزن که توسط بیمار احساس می شود هم باید تعیین شود . فاصله نرمال بین دو نقطه لمس در افراد مختلف ۵-۱۵ میلیمتر است . هر دو این مراحل در سمت غیر درگیر صورت / دهان هم انجام می شود.

۳: با مداد کپی دور تا دور ناحیه ای که دچار تغییر حس شده است خطی رسم شده و از این ناحیه عکس یا نقاشی تهیه می شود.

۴: پس از انجام تست سوزن تیز در حالی که انتهای کند یک سواب پنبه ای بر روی نواحی دچار تغییر حس و نرمال کشیده می شود، بیمار حسش را توصیف می کند.

۵: تست پالپ دندان ها (تست عصب دندانی) روش مؤثری در تعیین عملکرد حس عصبی آلوئولار تحتانی است.

۶: هنگامی که بیمار از تغییر حسش نسبت به دما شکایت می کند ، تست دیگری با استفاده از سرما ( برای مثال یخ ) یا گرما بر روی ناحیه انجام شده و بیمار حس خود را نسبت به آن توصیف می کند.

اغلب حس درد اولین حسی است که پس از انتقال حسی ، بر میگردد. در صورتی که احساس درد از بین نرفت مشکل بیشتر مربوط به مشکلات سمپاتیک مرکزی یا مشکلات روانی است  تا علل محیطی .

طول مدت حس تغییر یافته ؛

شروع علائم اختلال عصبی ممکن است بلافا صله پس از جراحی یا چندین روز پس از عمل جراحی باشد. اولین حالت بیشتر مربوط به جراحی و تز ریق بی حسی موضعی و مورد دوم بیشتر مربوط به تورم بعد از عمل است . د رموارد نادر ممکن است یک شکستگی فک حتی پس از هفته ها پس از برداشت بلاک راموس یا عمل جراحی ایمپلنت به ویژه در صورتی که بوردر تحتانی مندیبل سوراخ شده باشد ، اتفاق بیافتد. این حالت در بیمارانی که پارفانکشن دارند بیشتر متحمل است منجر به شکستگی فک در نواحی ترمیم نشده ایمپلنت یا برداشت بلاک استخوان ، که مندیبل در نواحی بسیار ضعیف است ، شود . وجود و طول مدت حس تغییر یافته در هر جلسه معاینه و بازبینی بیمار در طی ماه اول و سپس هر چهار هفته پس از آن به مدت چند ماه بررسی می شود . پس از سه ماه راجع به ارجاع بیمار تصمیم گرفته می شود.