دندان و ساختار آن

دندان ساختارهایی سفید رنگ در درون فک یا دهان بسیاری از مهره‌داران می‌باشند که برای خوردن ، جویدن و تکه تکه کردن خوراک به کار می‌روند. دندان‌ها از استخوان ساخته نشده‌اند، بلکه از بافت‌هایی با درجه سختی‌های گوناگون ساخته شده‌اند. انسان دارای ۲۰ دندان شیری و ۳۲ دندان همیشگی می‌باشد.

همچنین در انسانها، دندان نقش بسیار برجسته ای در سخن گفتن و ادای صحیح کلمات بازی می‌کند. یک فرد برای آن‌که دندان‌های سالمی داشته باشد باید در شبانه روز دستکم ۲ بار مسواک بزند.

ساختار دندان:

دندان از بخش های گوناگونی ساخته شده‌است. بخش‌ هایی از دندان دیده می‌شوند و بخش‌هایی از آن‌ هم زیر لثه جای دارند.بخش دیده‌ شدنی دندان را تاج دندان می‌نامند.تاج دندان از مینای دندان پوشیده شده‌است که ماده سخت و درخشنده ای است.در زیز مینا، عاج دندان وجود دارد که از ماده‌ای استخوان‌ مانند ساخته شده‌است.عاج بیشترین بخش دندان را تشکیل می‌دهد.عاج از مغز دندان نگهداری می‌کند.مغز دندان جایی است که عصب دندان وجود دارد. ریشه پایین‌ترین و آخرین قسمت دندان است که کاملاً درون لثه و آرواره جای دارد.بین لثه، بخشی استخوانی به نام سار وجود دارد که در واقع همچو چسب سرشتی بدن بوده و دندان را سفت به استخوان آرواره چسبانده‌ است.

دندان نوزاد:

نوزاد حتی قبل از به دنیا آمدن دندان‌های اولیه دارد، اما آنها در زیر پوست لثه قرار دارند و قابل دیدن نیستند. در شش یا هفت ماهگی دندان‌های نوزاد شروع به درآمدن می‌کنند.بیشتر بچه‌ها وقتی به سن ۳ سالگی می‌رسند تمام دندانهایشان به طور کامل در می‌آید. به این دندان‌ها دندان‌های شیری می‌گویند. با بزرگ شدن کودک دندان‌های شیری او یکی‌یکی از جای خود در می‌آیند. این اتفاق بیشتر در سن شش یا هفت سالگی می‌افتد. در عصب دندان رگ‌ها و مویرگ‌های خونی وجود دارند که دندان را تغذیه می‌کنند و آن را سالم نگاه می‌دارند.

انواع دندان:

۱-دندان شیری :

تعداد دندان‌های شیری بیست عدد (در هر آرواره ۱۰ عدد) بوده که به مرور می‌افتند و ۳۲ عدد دندان دائمی جای آنها را می‌گیرند.تکامل این دندان‌ها از دوره جنینی آغاز می‌شود و بعد از تولد در سنین شش ماهگی در می‌آیند.

۲-دندان دایمی :

تعداد دندان‌های دائمی ۳۲ عدد (۱۶ عدد در هر آرواره) می‌باشند.رشد آنها از شش ماهگی آغاز می‌شود و تا بیست سالگی که دندان‌های عقل در می‌آیند ادامه می‌یابد.

• دندان پیش

دندان‌هایی که در وسط و قسمت جلویی دهان وجود دارند و به راحتی قابل دیدن هستند دندانهای پیشین نام دارند.۴ دندان پیشین در بالا و ۴ دندان در پایین قرار دارند.دندان‌های پیشین سطح صافی دارند و برای بریدن و خرد کردن به کار می‌روند.

• دندان نیش

چهار دندان نیش در مجموع در دهان وجود دارد که ۲ تای آنها در بالا و دو تای دیگر در پایین قرار دارند.این دندان‌های نوک‌تیز برای پاره کردن غذا و سوراخ کردن استفاده می‌شوند.

• دندان آسیاب کوچک

به هشت دندان کوچکی که دو به دو کنار دندان‌های نیش قرار می گیرند دندان‌های آسیای کوچک گفته می‌شود.

• دندان آسیاب بزرگ

به دوازده دندان که در چهار بخش انتهایی طرفین فک های بالا و پایین قرار می‌گیرند، دندان‌های آسیاب بزرگ گفته می‌شود.آنها را دندان‌های آسیاب اول، دوم، سوم (دندان عقل) هم می‌نامند.

• دندان عقل

وقتی فرد به سن ۱۶ تا ۲۰ سالگی می‌رسد ۴ دندان آسیاب بزرگ (آسیاب بزرگ سوم)وی در انتهای دهان شروع به رشد می‌کنند که با نام دندان عقل شناخته می‌شوند.این دندان‌ ها در جویدن غذا نیز تأثیر بسزایی ندارند، اما بعضی افراد معتقدند که این دندانها در انسانهای اولیه برای جویدن و خرد کردن غذا به کار می‌رفته‌است.