دندان پزشکی و بیماری آلزایمر ( ملاحظات دندان پزشکی در بیمار آلزایمر )
دمانس ( زوال عقل یا همان آلزایمر ) به عنوان اختلال اکتسابی در توانایی های شناختی توصیف می گردد، که موجب ضعف در انجام موفقیت موفقیت آمیز فعالیت های روزانه زندگی می شود. حافظه معمول ترین توانایی شناختی بوده که در اثر دمانس ( زوال عقل ) از دست می رود.
دیگر استعدادهای ذهنی درگیر شونده شامل : مهارت های حل مشکل و قضاوت ، توانایی بینایی و تکلم می باشند. شیوع جهانی این اختلال اکتسابی ۲۴ میلیون نفر تخمین زده شده است که پیش بینی می شود تا سال ۲۰۵۰ به ۴ برابر این میزان برسد.
بیماری آلزایمر (AD ) شایع‌ترین شکل دمانس در کشورهای غربی است که ۶۵٪ موارد جدید گزارشات را تشکیل می دهد.
بیماری آلزایمر به وسیله وجود پلاک های عصبی و درهم پیچیدگی نوروفیبریلاری همراه با دژنراسیون نورون ها و سیناپس ها مشخص می گردد. شدیدترین وضعیت پاتولوژیک مرتبط با AD معمولأ در ساختمان های لوب گیجگاهی میانی و نواحی قشری مغز یافت می شوند. پلاک های عصبی شامل یک هسته مرکزی پپتید آمیلوئید B مشتق شده از پروتئین های پیش ساز آمیلوئید ( APP) می باشند که یک پروتئین بین غشایی است و اثرات محافظت کنندگی و تغذیه عصب را دارا می باشد.
به نظر می رسد ، عدم تعادل بین تولید و پاکسازی AB در مغز که تحت عنوان فرضیه آبشار آمیلوئید نامیده می شود، سبب شروع بیماری شده و نهایتأ منجر به دژنراسیون ( تخریب ) عصبی و دمانس می گردد. مطالعات اخیر پاتوفیزیولوژی پیچیده تری را با توجه به پردازش AB نسبت به آنچه قبلأ تصور می شد پیشنهاد می کنند. آمیلوئید رسوب کرده اطراف مننژ و عروق مغزی به عنوان آنژیوپاتی آمیلوئید نامیده شده و ممکن است منجر به خونریزی لوب های مغزی گردد.
اساس ژنتیکی آلزایمر ه طور گسترده ای تحت بررسی قرار گرفته است و دلالت بر جهش های ژنتیکی خاصی در هر دو نوع اسپورادیک و فامیلیال بیماری دارد.
تظاهرات بالینی:
AD یک اختلال پیشرونده ی آهسته است که با زنجیره ای از مشخصات کلینیکی نشان داده شده می شود. شاخص های کلینیکی به روز شده AD را به۳ مرحله می شناسند؛
- AD پری کلینیکی .
- اختلال شناختی ملایم وابسته به AD
- دمانس وابسته به AD
AD پری کلینیکی قبل از اینکه تغییرات شناخته شوند اتفاق می افتد و هر روز فعالیت ها مورد مشاهده قرار می گیرد و در درجهٔ اول برای اهداف تحقیقاتی استفاده می شود.
در اختلالا شناختی وابسته به AD با تغییرات ملایم در حافظه و دیگر ابزار شناختی مشخص می شود که اینها برای بیماران و خانواده ها قابل توجه اند.
دمانس وابسته به AD از طریق تغییرات در ۲ یا بیشتر از جنبه های شناختی و رفتاری شناخته می شود که با توانایی در عملکرده زندگی روزانه مداخله می کند. فاز اولیه معمولأ شامل نقص شناختی خفیف ، خصوصأ ناتوانی در به خاطر آوردن اطلاعات کسب شده جدید است . این حالت ممکن است در مراحل اولیه شناخته نشده یا تحت عنوان فراموشی تلقی گردد.
در هر حال با پیشرفت بیماری و از دست دادن حافظه ، بیماری بر انجام فعالیت های روزانه مانند آموزش ، رانندگی و تصمیم گیری های معمولی تأثیر می گذارد. در مرحله پیشرفت آلزایمر ، افراد اغلب قادر به کار کردن نمی باشند، دچار گیجی شده ، به آسانی گم می شوند و ممکن است نیاز به مراقبت های روزانه داشته باشند. نقص در تکلم ، از دست دادن مهارت های استدلالی و نقایص بینایی با انجام وظایف ساده و معمول تداخل پیدا می کند. مرحله پیشرفته آلزایمر با از دست دفتن توانایی شناختی ، آشفتگی ، توهم و رفتارهای سایکوتیک مشخص می شود.
بیکاران ممکن است دچار سختی عضلانی شده که با اختلالات راه رفتن همراه است و اغلب سرگردان و بدون هدف هستند. در مرحله نهایی آلزایمر ، بیماران اغلب انعطاف ناپذیر بوده ، قدرت تکلم را از دست داده، دچار بی اختیاری شده و بستری می گردند. جهت انجام اعمال روزمره نظیر خوردن ، لباس پوشیدن نیاز به کمک داشته و ممکن است دچار حملات تشنجی ژنرالیزه شوند. مرگ اغلب به علت سوء تغذیه ، بیماری قلبی ، آمبولی ریوی عفونت های ثانویه حادث می شود.
درمان آلزایمر:
هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد و هدف از درمان آهسته تر نمودن سیر پیشرفت بیماری است. مهار کننده های کولین استراز توسط FDA جهت درمان موارد خفیف تا متوسط آلزایمر مورد تأیید قرار گرفته م به عنوان مراقبت استاندارد در نظر گرفته می شود. ۴ نوع از مهار کننده های کولین استراز در حال حاضر در دسترس می باشد که شامل تاکرین، دونپزیل ، ریواستیگمین ، و گالانتامین می باشد. تاکرین امروزه به علت سمیت کبدی به ندرت استفاده می شود.
هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد و هدف از درمان آهسته‌تر نمودن سیر پیشرفت بیماری است.
این داروها سبب کاهش هیدرولیز استیل کولین آزاد شده از نورون پیش سیناپسی به داخل شیار سیناپسی توسط مهار استیل کولین استراز می گردند که این امر منجر به تحریک گیرنده کولینرژیک می شود. عوارض جانبی شایع این داروها شامل تهوع ، استفراغ ، اسهال ، از دست دادن وزن ، برادی کاردی و سنکوپ است. Memantine یک آنتاگونیست غیر رقابتی گیرنده N-methyl-D-Aspartate )NMDA ) بوده و اعتقاد بر این است که سبب حفاظت نورون ها در مقابل سمیت وابسته به گلوکونات می گردد، که برای درمان آلزایمر متوسط تا شدید استفاده می شود.
مطالعات پیشرفته شناختی و عملکردی بزرگتری را زمانی که ممانتین به همراه مهار کننده کولین استراز استفاده می شود در مقایسه با زمانی که به تنهایی به کار می رود را نشان می دهند. داروی ضد افسردگی نظیر مهار کننده باز جذب انتخابی سروتونین ( SSRIS ) به طور شایعی جهت درمان افسردگی که در مراحل خفیف تا متوسط آلزایمر استفاده می شود. عوامل ضد سایکوز جهت بیمارانی که سایکوز و رفتار پیشرفته تهاجمی به خصوص در مراحل آخر بیماری را نشان می دهند تجویز می گردد.
عوامل دیگری که دارای ارزش بالینی جهت درمان بیماری آلزایمر دارند ، شاما آنتی اکسیدان مانند سلژیلین و آلفاتوکوفرول (ویتامینE) ، دارو ها کاهنده ی کلسترول ، دارو ها ضد التهاب و دارو های گیاهی مانند جینکگوبیلوبا می‌باشند.
در حال حاضر ، عوامل اصلاح بیماری با هدف کاهش تولید AB ، جلوگیری از تجمع AB ، بهبود پاکسازی AB و هدف قرار دادن فسفریلاسیون و مونتاژ Tau در حال بررسی برای درمان AD در آینده هستند ، ارائه دهندگان خدمات به بیماران آلزایمر در درمان کلی بیماران نقش دارند . زیرا آنان مسئول حفظ سلامت عمومی بیمار و اطمینان از حداکثر کیفیت زندگی بیماران هستند و اغلب لازم است حمایت های آموزشی ، عاطفی و روانی برای این افراد فراهم شود ، زیرا وظیفه مراقبت از بیماران آلزایمری بی نهایت طاقت فرسا است .
ملاحظات دهان دندان و سلامت دهان در بیماری آلزایمر:
بهداشت دهان دندان ها یکی از مباحث اصلی در بیماران مبتلا به آلزایمر است ، زیرا بدتر شدن بارز وضعیت بهداشت دهان در مراحل پیشرفته بیماری مشاهده می شود. بیماران مبتلا به AD به نظر می رسد که دارای ریسک بیشتری برای پوسیدگی های ریشه و تاج ، عفونت های پریودنتال ( مربوط به بافت اطراف دندان ) ، اختلالات مفصل تمپورومندیبولار و درد صورتی – دهانی در مقایسه با افراد سالم می باشند. دندان پزشکان باید قادر به شناسایی علائم آلزایمر و در صورت لزوم ارجاع بیماران جهت ارزیابی بیشتر پزشکی باشند .
بیماران مبتلا به آلزایمر زمانی که که تحت شرایط محیطی غیر خانوادگی قرار گیرند ، یا با سوالات ، دستورالعمل ها یا اطلاعاتی که قادر به درک آنها نیستند مواجه میشوند ، ممکن است ناامید و تحریک پذیر گردند . حضور یک مراقب میتواند سودمند باشد زیرا آن ها می توانند اطلاعات بیمار را بررسی ، رفتار بیمار را تفسیر و اضطراب بیمار را کاهش دهند. دندان پزشکان باید نحوه برخورد با بیماران آلزایمر را دانسته و کلیه روش ها و دستور العمل را به وضوح برای آنها توضیح دهند.
بیماران مبتلا به آلزایمر باید تحت برنامه های دندان پزشکی پیشگیری کننده گسترده مانند:
- معاینه دهان
- آموزش بهداشت دهان
- تنظیم پروتز
قرار گرفته و مراجعات هر سه ماه یک بار به آنها یاد آوری شود. مخصوصأ وسایل سازگار ، مانند مسواک های مدیفیه شده (مسواک های مخصوص بیماران آلزایمری که برای آنها طراحی شده است) و نگهدارنده های دهان از جنس Foam ممکن است برای بهداشت دهان و دندان ها و افراد دارای آلزایمر مفید باشد.
توصیه می گردد که اعمال ترمیمی کامل و بهبود عملکرد بهداشتی دهان در مراحل اولیه بیماری صورت گیرد، زیرا به دنبال کاهش عملکرد شناختی میزان توانایی بیمار در همکاری نمودن کاهش می یابد .
از انجام درمان های دندان پزشکی پیچیده و وقت گیر در بیماران آلزایمری شدید باید اجتناب گردد.
داروهای مورد استفاده جهت درمان بیماران آلزایمری می تواند موجب واکنش های دهانی صورتی مختلف و تداخل بالقوه با داروهای که به طور رایج در دندان پزشکی استفاده می شود، گردد.
مهار کننده های کولین استراز ممکن است سبب افزایش بزاق شوند ، در صورتی که داروهای ضد افسردگی و ضد سایکوز اغلب باعث خشکی دهان می شوند، به علاوه سوء عملکرد حس چشایی و استوماتیت در استفاده از عوامل ضد سایکوز گزارش شده است.
داروهای ضد میکروبی مانند کلاریترومایسین ، اریترومایسین ، کتوکونازول ممکن است سبب نقص بارز در متابولیسم(مجموعه ٔ اعمالی که در سلولها و انساج بدن به منظور عمل اصلی تغذیه و تبادلات مواد غذائی (جذب مواد لازم و دفع مواد زائد) انجام میشود) گالانتامین شده و منجر به اثرات کولینرژیک مرکزی یا محیطی گردد.
در صورتی که آنتی کولین استراز با داروهای NSAID (داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی)به طور هم زمان استفاده می شوند ، ممکن است سبب افزایش احتمال خونریزی و تحریک پذیری گوارشی گردند . بی حسی موضعی همراه با تنگ کننده های آدرنرژیک در بیماران AD که داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای دریافت می کنند به دلیل خطر بالقوه ی آن درتاثیرات قلبی _ عروقی مانند حوادث فشارخون بالا یا دیس ریتمی ، باید با احتیاط مصرف شود .