برفک دهانی (کاندیدوز دهانی) شاید بتوان گفت شایع ترین نشانهٔ داخل دهانی عفونت HIV می باشد و غالبا علامتی است که منجر به تشخیص اولیه می گردد. اگر چه تعدادی از گونه های کاندیدا در داخل دهان دیده شده، شایع ترین ارگانیسم شناخته شده در ارتباط با کاندیدیاز دهانی ، کاندیدا آلبیکانس می باشد.
وجود کاندیدیاز دهانی در یک بیمار آلوده به HIV نشان دهنده تشخیص ایدز نیست اما به نظر می رسد که از بروز ایدز به صورت تمام عیار ظرف دو سال، آینده در بیمارانی که تحت درمان قرار نگرفته اند، خبر می دهد. مطالعات انجام شده شیوع آن را بسیار متغیر نشان می دهد اما تقریبأ ۱/۳ افراد آلوده به HIV و بیش از ۹۰ درصد بیماران مبتلا به ایدز در مقطعی از دورهٔ بیماری خود ، کاندیدیاز دهانی را تجربه می کنند. چهار الگوی بالینی نیز دیده می شود.
- غشای کاذب
- اریتماتوز
- هیپر پلاستیک
- کیلیت انگولر
دو شکل اول، اغلب موارد را تشکیل می دهند. اگر چه درگیری چند کانونی مزمن دهان، در بیمارانی که سیستم ایمنی کار آمدی دارند به ندرت دیده می شود ولی در بیماران آلوده به HIV شایع است. معمولا وقتی شمار لنفوسیت های +CD4 به زیر۴۰۰cell/mm3 می رسد ، تظاهر کاندیدیاز اریتماتوز آغاز می شود و وقتی این تعداد به زیر ۲۰۰ می رسد ، الگوی سودو ممبرانو مشاهده می شود. در مقایسه بیماران دچار نقص ایمنی به علل مختلف شیوع کاندیدوز دهانی در افراد مبتلا به HIV بیشتر است که پیشنهاد کنندهٔ نقش احتمالی HIV در آغاز عفونت قارچی است.
تشخیص کاندیدیاز اغلب از روی نمای بالینی ، واضح است اما توسط اسمیر سیتولوژیک یا بیوپسی نیز می تواند تأیید شود. در نمونه های بیوپسی از مخاط مبتلا، کاندیداهای که در کراتین سطحی فرو رفته اند، دیده می شود، اما غالبأ واکنش تیپیک وجود ندارد. از آنجا که کاندیدا آلبیکانس در ۶۰ درصد از بالغین سالم جزء فلور نرمال می باشد، کشت های میکروبیولوژیک مثبت لزومأ به معنای عفونت فعال نیست .
درمان در بیماران مبتلا به ایدز بسیار دشوارتر است. اغلب نیستاتین بی تأثیر می باشد. کلو تریمازول موضعی با پاسخ مناسب همراه بوده و معمولأ میزان بهبودی بالینی حاصل از آن ، با بهبودی حاصل از تجویز آزول های سیستمیک برابر است. علی رغم این موفقیت ، درمان موضعی با درصد عود بالایی همراه می باشد.آزول های سیستمیک مانند ( فلوکونازول ، کتوکونازول، ایتراکونازول )، دوره های فاقد بیماری طولانی تری ایجاد می کند اما با یکسری مشکلات دیگر همراه می باشند. ایتراکونازول و کتوکونازول جهت جذب کافی به اسیدیته معده نیاز دارندو هر سه دارو ، یکسری تداخلات دارویی ایجاد می کنند. بعلاوه ، استفاده وسیع از آزول های سیستمیک منجر به افزایش شیوع کاندیدیاز مقاوم به دارو شده است .در تلاش برای کاهش عودها، به بیماران توصیه می شود بهداشت دهان را ارتقاء داده و برای کمک به روش های مکانیکی تمیز کردن دهان ، جندین بار در روز از دهان شویهٔ نرمال سالین یا آب نمک خانگی استفاده کنند.
در بیماران که درمان ضد رتروویروسی مؤثر دریافت میکنند و شکارش +CD4 در آنها متجاوز از ۵۰ سلول در هر mm3 می باشد و هیچ علامتی از درگیری مری ندارند، کلوتریمازول موضعی درمان انتخابی است . درمان سیستمیک برای بیمارانی که درمان ضد رترو ویروسی مؤثر دریافت نمی کنندیا برای بیمارانی با درگیری مری ، شمارش +CD4 زیر ۵۰ در mm3 پیشنهاد می گردد. بسیاری فلوکونازول را داروی انتخابی در نظر می گیرند و نشان داده شده است که این دارو مؤثرترین داروی پروفیلاکتیک ( پیش درمانی ) می باشد. در بسیاری از بیماران مشخص شده است که دهان شویه ایتراکونازول بخصوص موقع غرغره کردن و قورت دادن بسیار مؤثر است . سوس‌انسیون دهانی آمفوتریپسین B موجود است اما بسیاری ،از آن در موارد کاندیدای مقاوم به آزال استفاده می کنند. درمان ضد قارچ پروفیلاکتیک ( پیش درمانی ) توصیه نمی شود مگر اینکه عودهای شدید و مکرر رخ دهد.